‘Ik heb altijd al lichte poezie geschreven. Ook zware thema’s benader ik graag op een lichte manier. In de oudere bundel Zoekmachines stond het gedicht ‘Oorlogsliedje’: een heel lieflijk gedicht over oorlog.’
Waarom kies je juist voor die lichte toon?
‘Omdat ik niet van pathetiek, van drama houd. Het onderwerp en de stijl van mijn poezie blijven dicht bij mijzelf. Die zware onderwerpen zoals de dood boeien me, daar moet ik over schrijven, maar ik wil geen loodzware gedichten. Dat past niet bij me. Met een lichte toon schijn je een troostend licht over die onderwerpen.’
Maar met een lichte toon bagatelliseer je misschien die onderwerpen. Of help je ze zelfs om zeep…
‘Dat gebeurt gelukkig niet. Ik neem mijn onderwerpen zeer serieus. Maar ik wil niet in negativiteit belanden. De bundel heet Hier begint het leven, dat is juist heel optimistisch en krachtig. Het zijn geen berustende of relativerende gedichten geworden, de bundel is heel bezwerend van toon. De dood is nadrukkelijk aanwezig, maar daaruit ontstaat ook nieuw leven. Dat cyclische houdt me al vanaf mijn eerste gedicht ‘Dubbeltje’ bezig.’
[quote]Dit zijn gedichten die zichzelf geschreven hebben. Eerder heb ik dat ‘gebeurende poezie’ genoemd. Het gaat te ver om te zeggen dat de poezie al aanwezig is en ik hem alleen maar hoef op te schrijven. Maar tijdens het schrijven voel ik mij voortgestuwd en gestuurd door het gedicht dat aan het ontstaan is.[/quote]
Dat vind ik opvallend, omdat wij gewend zijn aan een lineair uitgangspunt: van geboorte naar dood. Hoe komt dat cyclische uitgangspunt naar voren in Hier begint het leven?
‘De bundel eindigt met het gedicht ‘korreltje zand’, een remake van het bekende gedicht van Ingrid Jonker. Ik laat er zien hoe nieuw leven ontstaat uit dode materie: ‘het korreltje zand dat vastplakken bleef aan de rand van een groots en zilt begin’. Continu zoek ik naar het einde dat in het begin, en het begin dat in het einde verscholen ligt.’
Het gedicht ‘Rewind’ uit deze bundel verwoordt bijna letterlijk dat proces van nieuw leven dat uit dood ontstaat. Het gedicht komt anekdotisch op me over – zoals meer gedichten in Hier begint het leven. Vind je de anekdote poetisch interessant?
‘Niet als anekdote op zichzelf. Kopland gebruikte de anekdote als metafoor, voor mij is het de aanleiding om dieper na te denken. De gedichten waarin anekdotische zinnen of concrete beelden staan, worden dan ook allemaal abstracter. Dat ligt ook verscholen in de manier waarop ik mijn gedichten schrijf.’
Hoe moet ik dat voor me zien?
‘Dit zijn gedichten die zichzelf geschreven hebben. Eerder heb ik dat ‘gebeurende poezie’ genoemd. Het gaat te ver om te zeggen dat de poezie al aanwezig is en ik hem alleen maar hoef op te schrijven. Maar tijdens het schrijven voel ik mij voortgestuwd en gestuurd door het gedicht dat aan het ontstaan is. De gedichten zijn over de jaren steeds meer gericht op elkaar en op gezamenlijke thema’s. Hier begint het leven is dan ook een coherente bundel, al is de cyclus over Zuid-Afrika middenin de bundel een vreemde eend in de bijt.’
De dood is onontkoombaar in Hier begint het leven. Ben je bang voor de dood?
‘Zoals Woody Allen zei: ‘Nee, ik ben niet bang voor de dood. Ik wil er alleen niet bij zijn wanneer het gebeurt.’’
Boekgegevens
Ruben van Gogh, Hier begint het leven, Uitgeverij Podium, ISBN 978 90 575 9546 2 (€ 16,50)
