Rosa Martinez en haar geliefde Nino stammen uit twee rivaliserende maffiafamilies op het Italiaanse Sicilië. Rosa loopt gevaar, en Nino ook, want wat ze doen is streng verboden. Rechter Elvira Samirez onderzoekt Rosa’s zaak. Ook zij is haar leven niet zeker…
Het centrale personage in Donkerder dan middernacht is Rosa Martinez. Het is niet alleen opzienbarend dat ze een vrouwelijk lid van de maffia is…
‘Ze is “gesprongen”, dat wil zeggen dat ze de vete heeft overwonnen tussen haar familie en de familie van haar geliefde Nino. Individuen lukt dit soms, maar families die eenmaal een vete hebben, zullen altijd oorlog met elkaar blijven voeren. Geliefden uit beide families lopen vaak extra gevaar.’
Rosa staat in een interessante verhouding tot rechter Elvira Salemi.
‘Elvira Salemi is een workaholic die het sociale leven ontwijkt. Ze probeert het leven te proeven via de mensen die ze onderzoekt. Zo is het leven van Rosa voor haar een droom waarin ze zichzelf welhaast verliest. Maar: hoe geïsoleerd Elvira’s leven ook lijkt, ook zij loopt gevaar.’
Waarom?
‘Ze moet de mensen leren kennen die ze onderzoekt. De wijde wereld ingaan. Ze kent de stad Palermo helemaal niet, ze spreekt het lokale dialect niet. Ze maakt hierdoor fatale fouten. Elvira wil een heldin van de rechtvaardigheid zijn, maar ze moet vrezen voor haar leven.’
Wat is de reden dat je voor een vrouwelijk maffialid als hoofdpersoon koos?
‘De maffia heeft zichzelf ontwikkeld. De organisatie is rationeler ingesteld dan vroeger. Toen was het een mannenbolwerk, ook op Sicilië. De mannen denken Siciliaans, emotioneel en met een enorm temperament. De vrouwen zijn er veel verstandelijker. Ze hebben daarom een belangrijke rol in de maffia veroverd.’
Waarom is die rationele instelling belangrijker geworden?
‘De maffia is internationaal gaan werken. Vroeger waren de leden erg aan hun eigen regio gebonden, nu moeten ze samenwerken, hebben ze geld nodig uit het buitenland. De vrouwen, die een veel betere totaalvisie hebben, voeren daarom essentieel werk uit. Maar het is onverminderd gevaarlijk. Sterker nog: de maffia heeft belangrijke lessen geleerd uit de fouten die zijn gemaakt.’
Wat is de belangrijkste les geweest?
‘De maffia is minder zichtbaar dan vroeger, en daardoor efficiënter. Door de stilte ontstaat een schijnveiligheid. De maffia is altijd een ziekte geweest waar de Italiaanse samenleving aan leed, maar ze probeert nu als een kameleon in de achtergrond te verdwijnen – ook omdat ze op de genezing van haar eigen ziekte wil lijken.’
Hoe doet ze dat?
‘De maffia wil de indruk geven dat ze is verslagen door de politie. Belangrijke kopstukken zijn op de vlucht geslagen. Maar dat zegt niets, het biedt alleen maar meer onzekerheid. Want: waar zijn ze? Hebben ze nog de controle? En zo niet, wie zijn de nieuwe bazen? Wat voert de maffia uit? Niemand die het weet. Ook zoekt de organisatie de onoverzichtelijke wereld van het internet op. De nieuwe generaties hebben veelal gestudeerd, tot Oxford aan toe. Waar gaan ze die kennis voor gebruiken?’
Uw werk lijkt in veel opzichten op dat van Roberto Saviano. Hij is veelvuldig bedreigd en moet permanent worden bewaakt. Loopt u gevaar?
‘Ook ik ben bedreigd, maar de situatie is anders. Saviano onderzocht de Comorra, de Napolitaanse maffia. Deze is nog veel erger dan de Siciliaanse maffia. Ze heeft namelijk geen regels, geen codes en geen normen. In feite probeert de Siciliaanse maffia een eigen “staat in een staat” te scheppen, en zolang je je daar niet teveel mee bemoeit, blijf je redelijk in veiligheid.’
Salvo Sottile, Donkerder dan middernacht, A.W. Bruna Uitgevers, ISBN 978 90 229 9682 9 (€ 19,95)
Vertaling: Saskia Peterzon-Kotte
