Hard feit 1: Ilja Leonard Pfeijffer staat naakt op de achterzijde van de dichtbundel De man van vele manieren.
Hard feit 2: De poeptest in Het ware leven, een roman.
Hard feit 3: Publicatie van Het grote baggerboek.
Hard feit 4: Rupert, een bekentenis, bekroond met de Anton Wachterprijs. (Net zoals de debuten van A.F.Th., Arnon Grunberg en andere grote schrijvers.)
Hard feit 5: Ilja Leonard Pfeijffer, een groots schrijver, maar door recensenten steeds en volstrekt verkeerd begrepen.
Functioneel naakt
Toen De man van vele manieren in 2008 uitkwam, met daarin zijn tot dusver gepubliceerde gedichten, poseerde Pfeijffer pontificaal naakt op de achterkant. ‘Een grap, dachten velen. Ook de recensenten. Maar het was ernst. En provocatie natuurlijk. Niemand had kennelijk de moeite genomen om even de inleiding te lezen,’ aldus Pfeijffer.
In de inleiding zinspeelde de schrijver op de kritiek die recensenten hem al jarenlang in de schoenen schuiven: Pfeijffer verstopt zich achter academische taalspelletjes, hij laat zich niet zien. ‘Ik laat me juíst zien. Zeker in mijn gedichten stel ik me zeer kwetsbaar en persoonlijk op. Het verwijt begrijp ik niet. Ik dacht: wat moet ik nog doen om duidelijk te maken hoe ik mij voel? De naaktfoto was het antwoord.’
Ernstige ironie
Pfeijffer schrijft serieuze boeken en polemieken met ironisch gekleurde inkt. Recensenten zien het als taalspelletjes en verstopgedrag. Pfeijffer reageert erop met een provocatief statement dat vervolgens, wederom, als een grap wordt gezien. Ook Vlaming Herman Brusselmans is gekend om zijn uitdagende boeken en statements, en wordt literair daardoor niet serieus genomen. Hij verbijt zich als iemand als Matthijs van Nieuwkerk hem op televisie vervolgens ‘de beste beffer van Vlaanderen’ noemt.
Poeptest
In Het ware leven, een roman uit 2007 noemt Pfeijffer zichzelf een ‘bohemien van bordkarton’. Ook dat was een uitdagende reactie op het klassieke verwijt van recensenten. Het was ironie, maar niettemin bleef de schrijver serieus. ‘Ook al kan ik iets leuk en geestig verpakken, het is vaak wel degelijk ernst,’ zegt Pfeijffer. ‘Zeker als je polemiek bedrijft, zou duidelijk moeten zijn dat je ondanks de ironie een serieus statement hebt. Maar dat hebben in elk geval Nederlandse recensenten niet door. Ze lezen vaak het boek niet en schrijven hun mening op basis van de naam die op de kaft staat. Gelukkig zijn de Vlaamse recensenten een stuk beter in hun vak.’
Om de recensenten extra te prikkelen, hield Pfeijffer ooit een klein experiment. ‘In Het ware leven deed ik de poeptest. Ergens rond pagina 250 schreef ik dat de recensent van dit boek het woord “poep” in zijn recensie zou gaan verwerken. Van de Vlamingen deed iedere recensent dat, van de Nederlanders geen enkele. Zo!’
Kleine romans
Ook ironisch provocerend is de ondertitel van Pfeijffers onlangs verschenen uitgave Harde feiten: ‘100 romans’. ‘Honderd romans voor de prijs van één, als dát geen koopje is!’ roept Pfeijffer. Inderdaad, het is een koopje, maar zeker geen onzin. De ‘verhalen’ in Harde feiten zijn namelijk echt kleine romans. ‘Er zit alles in wat in “echte” romans ook zit. Een kop en een staart, een hoofdpersonage dat voor een “hard feit” wordt geplaatst, wendingen en ontwikkelingen, kleine zijpaden. Het zijn geen grappen of anekdotes, geen experimenten of schetsen. Het is serieus. Lees het echter niet van kaft tot kaft, dan word je zo misselijk als van honderd bonbons.’
Schrijver en dichter Ilja Leonard Pfeijffer beheerst de kunst van schrijven en dichten. Uit die kunst komt Het ware leven, een roman voort, groots opgezet. En De man van vele manieren is een lijvige dichtbundel, waarmee elke recensent tot stomheid mag worden geslagen. Naast romans, verhalen en gedichten schreef Pfeijffer werken voor toneel en beschreef hij zijn epische fietstocht naar Rome, die hem in Genua deed belanden. Het is kortom een serieus oeuvre, waarover Pfeijffer niet zwaarwichtig doet. Het harde feit blijft: Pfeijffer provoceert met ironie. En dat valt, zodra de ironie te ingewikkeld wordt, maar lastig te begrijpen.
Ilja Leonard Pfeijffer, Harde feiten, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 7145 6 (€ 17,95)
