Mondtotmondreclame is een effectievere manier van adverteren dan uit lood gezette woorden en uitroeptekens op papieren pamfletten en posters. Deze zin, uit de debuutroman van Erin Morgenstern, is bewaarheid en wordt bewezen door haar eigen boek, Het Nachtcircus. De roman kwam in september binnen op de tweede plaats in de bestsellerlijst van de Verenigde Staten, de filmrechten werden verkocht aan de productiemaatschappij van de Twilight-reeks, en de producent van de Harry Potter films zal de uitvoering verzorgen.
Magisch liefdesverhaal
Wie de eerste bladzijden van Het Nachtcircus leest, weet onmiddellijk wat je kan verwachten: een beeldend en tot de verbeelding sprekend magisch liefdesverhaal, dat er niet voor terugdeinst de lezer te midden van het publiek te plaatsen dat zich verdringt voor het gietijzeren hek voor het mysterieuze circus. Dit liefdesverhaal is minder onschuldig dan het lijkt. Celia en Marco kunnen beiden de werkelijkheid manipuleren. Ze zijn geoefend om deel te nemen aan ‘een spel’ waarin de een de ander moet verslaan om de beste illusionist te zijn. Ook zijn ze verliefd op elkaar – en onwetend van het feit dat ze niet meer zijn dan marionetten in de eeuwenoude rivaliteit tussen hun twee mentoren. Het Cirque des Rêves, het spektakel dat ‘opent bij avondval’ en ‘sluit bij zonsopgang’, is het toneel voor een strijd op leven en dood…
Spectaculair
Het verhaal van Erin Morgenstern, de schrijfster, is ten minste zo spectaculair als de romantische fantasiewereld waar zij de lezer naartoe voert. Ze deed mee met de NaNoWriMo, oftewel de National Novel Writing Month, waar iedereen dertig dagen tijd krijgt om vijftigduizend woorden te schrijven.
‘In korte tijd moest ik een groot aantal woorden op papier zetten. Het was een spel dat me meevoerde en ik liet me verrassen door wat ik schreef.
Alles wat je als schrijver verkeerd kan doen, deed ik ook. Zo had ik geen plot en schreef ik in de tweede persoon Zodra de personages in mijn hoofd kwamen wist ik precies wat ze deden en waarom. En natuurlijk wie ze waren. De hoofdpersoon heeft donker haar en donkere ogen, net als ik. Ook is ze een gemakkelijke huiler, net als ik. Niet als teken van zwakte, maar wel uit emotie.’
Hoe zou jij zelf je succes verklaren?
‘Sommige recensenten zeggen dat lezers van nu behoefte hebben aan escapisme. Maar voor mij is Het Nachtcircus geen escapisme, want je hoeft niet ontevreden te zijn met het hier en het nu om het verhaal te willen lezen. Lezers waren gewoon verbijsterend enthousiast, en zo ging het verhaal van mond tot mond. Het is iets dat je met een ander wilt delen. In de trant van: “hier, proef eens…”’.
En waarom willen ze het delen?
‘Het Nachtcircus is een liefdesverhaal vol magie, fantasie, maar ook met realisme. De setting is Victoriaans en het speelt zich af in een rondreizend circus dat onverwacht bij iedereen kan neerstrijken. Geen circus met clowns, maar met performance artists. Het heeft dus veel verschillende ingrediënten en spreekt daarmee veel verschillende lezers aan. Mogelijk maakt dat het succesvol. Het schijnt ook moeilijk te zijn om een vergelijkbaar boek te vinden. Iets van Susanna Clarke, misschien…’
Verwachtte je dit succes enigszins?
‘Totaal niet. Ik was juist gestopt met een serie vreselijke kantoorbanen om wat te schrijven en te schilderen. In plaats daarvan ben ik nu al maanden non-stop on tour. Eerst de Verenigde Staten, dan Groot-Brittannië en Canada. Ik had voor het eerst een paspoort nodig, en zat in korte tijd in meer vliegtuigen dan daarvoor in mijn hele leven.’
Het moet een droom zijn die is uitgekomen…
‘Well… Toen het allemaal begon, zat ik achter dezelfde computer, in dezelfde ruimte en met dezelfde kat. En toch veranderde alles om mij heen. Het succes gooide mijn hele leven overhoop – tot en met mijn relatie. Ja, het is leuk en overweldigend, maar het is ook verwarrend en traumatisch…’
Erin Morgenstern, Het Nachtcircus, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 6569 0 (€ 19,90) Oorspronkelijke titel: The Night Circus. Vertaling: Dennis Keesmaat
