Vriesekoop keerde voor haar carrière geregeld terug naar China. Maar altijd was ze er te gast. Dat veranderde in 2006, toen ze aan de slag kon als correspondente. ‘Dankzij die sportcarrière, mijn bekendheid met het land en met de taal, kon ik voor het NRC Handelsblad naar China. Mijn werk draaide vooral om de Olympische Spelen van 2008.’ Het betekende dat ze naar China moest verhuizen, als alleenstaande moeder met een zoon.
Communicatie
‘De grootste cultuurshock bleek de communicatie te zijn. Ik spreek de taal een beetje, maar de lading van bepaalde woorden is soms lastig in te schatten. En hoewel ik dacht duidelijk te zijn tegen de Chinezen, bleek ik nog niet duidelijk genoeg.’ Ook in een ander opzicht moest Vriesekoop wennen: Chinezen blijken het niet gewoon om initiatief te nemen. ‘Ze leren van jongs af aan dat ze moeten luisteren naar anderen, te beginnen met hun ouders en hun leraren. Ik moest mensen soms echt tot actie aanzetten. Maar veel zaken zijn goed geregeld, onder meer omdat ze zoveel goedkope arbeidskrachten hebben. Als ik een probleem met mijn internet had, stond er binnen een half uur een medewerker aan de deur die het probleem oploste.’ Vriesekoop is nog steeds een bekendheid in het Chinese tafeltennis – en soms ook daarbuiten. ‘Ik merkte dat bijvoorbeeld taxichauffeurs zich sommige oude wedstrijden nog konden herinneren.’ Dat ze nu niet hoefde te sporten, vond Vriesekoop opmerkelijk genoeg fijn. ‘Van de Olympische Spelen heb ik als speelster nooit zo genoten. Pas toen ik 28 was, werd tafeltennissen een Olympische sport, en toen was ik al te oud.’
Journalist
Journalistiek bedrijven in China beschrijft Vriesekoop als een uitdaging. ‘Sommige dissidenten zijn bijna krankzinnig geworden, omdat ze consequent zijn genegeerd, sommige blijven juist heel bedaard en constructief.’ Het bleek moeilijk om met dissidenten in contact te komen. ‘Hoor en wederhoor toepassen is soms lastig omdat veel Chinezen, uit angst voor represailles van de Chinese staat, niets durven zeggen. En je kunt niet teveel gevoelige onderwerpen achter elkaar aansnijden, je moet dat doseren. De staat houdt het bij en het kan je veel schade berokkenen, zelfs als buitenlandse journalist. Als je eenmaal een gevoelig onderwerp hebt behandeld, moet je even uit de gevarenzone wegblijven.’
CNN en BBC domineren wereldwijd de nieuwsgaring over China, vertelt Vriesekoop. Ze schetsen volgens haar een soms tamelijk eenzijdig en overdreven beeld. ‘Om je een voorbeeld te geven: ik kon het trainingscomplex waar ik had getafeltennist, alleen bezoeken omdat ze nog wisten wie ik was. Kort voor mijn bezoek hadden ze een klap te verwerken gekregen omdat de BBC had beweerd dat de trainers een meisje zouden hebben geslagen. Ik heb daar maanden achtereen getraind. Nooit zag ik een trainer zijn pupillen slaan!’
Naar de buitenwereld
‘Natuurlijk is bepaalde kritiek wel terecht. China neemt nauwelijks verantwoordelijkheid voor de natuur, is erg op zichzelf gericht. Zoals een onvolwassen mens is China een onvolwassen land, dat groeit, en vooral daarmee bezig is. Maar het land maakt een verbluffende ontwikkeling door. Democratie is, binnen de staatspartij, al mogelijk en het zou op de lange termijn zelfs mogelijk kunnen zijn dat er een meerpartijenstelsel in China komt. Het land heeft heel lang met de rug naar de wereld geleefd, het opent zich nu voor het eerst naar de buitenwereld. Dit is een unieke ontwikkeling.’
Bettine Vriesekoop, Duizend dagen in China, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, ISBN 978 90 388 9398 3 (€ 17,95)
