Wat zeggen de verhalen uit Twaalf keer tucht over uw muzikaliteit?
‘Letterlijk is Toccata, het verhaal waarin ik grip probeer te krijgen op het gelijknamige, onspeelbare pianostuk van Robert Schumann, de bron geweest voor Contrapunt, dat over de Goldbergvariaties van J.S. Bach gaat. Indirect zeggen de portretten en monologen veel, met name in hun opbouw en muzikaliteit, over mijn poëzie. In beide gevallen moet je niets beschrijven of uitleggen, veel schrappen en uitkleden, en staat de taal centraal. Maar ook de karakters die mijn boeken bevolken, komen hieruit voort.’
In wat voor opzicht?
‘Mijn personages zijn mensen die moeite hebben met de “normale” manier van communiceren. Wanda Wiericke bijvoorbeeld, het hoofdpersonage uit Het geheim, is korzelig en kortaf. Ze communiceert met muziek, niet met woorden. Mijn personages jagen een doel na dat ver weg ligt van het hier en nu. Dat kan klassieke muziek zijn, of een echtgenoot die op ontdekkingsreis is, zoals in De thuiskomst. Het maakt hun karakters leeg, en intens. Ook daarin schuilt de kracht van muzikaliteit en poëzie in mijn proza.’
Is muzikaliteit belangrijk in al uw werk?
‘Zeker in mijn gedichten. In poëzie let je al heel snel op ritme, rijm, de klank van woorden. Maar ik merk bij het schrijven van proza, en zeker van monologen, dat ik ook daar de muzikaliteit erg belangrijk vind. Een voorbeeld is de monoloog Alma, dat ik schreef ter gelegenheid van een uitvoering van Mahlers Zesde Symfonie. In Alma is de vrouw van componist Gustav Mahler aan het woord. Muziek keert niet alleen terug in haar woorden, maar ook in de uitdrukking van de tekst.’
De klassieke muziek, die een letterlijke en een indirecte dialoog met de literatuur aangaat, is inderdaad een opvallend aspect van uw boeken…
‘Helaas ziet men dat te weinig. Ik treed al een aantal jaren samen met pianist Ivo Janssen op. Muziek en literatuur. Het zijn drukbezochte avonden, maar de recensenten negeren het. Het meesterstuk was geheel opgebouwd op het schema van Mozarts opera Don Giovanni. Geen recensent die ernaar keek. Hoe ziet de literaire wereld die combinatie van literatuur en klassieke muziek? Geen reactie. Een pianistentijdschrift recenseerde Het geheim, omdat de hoofdpersoon pianiste is, maar de literaire wereld zweeg over de muzikale pijler van de roman.’
Anna Enquist, Twaalf keer tucht, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 7512 6 (€ 15,00)
