‘Sinds de Gouden Eeuw kennen we de vorm en de stijl van het schilderij. Die schilderstijl met lichtval en compositie is ook de grondvorm van fotografie geworden. Herkennen de mensen die stijl in een foto, dan vinden ze het “mooi”. Dat “mooi” is niet meer dan de som van wat schilderkunstige criteria. Dat dictaat van schoonheid wil ik doorbreken.
Rond 1995 merkte ik dat ik met fotografie steeds weer op de esthetiek uitkwam. Dus stopte ik met fotograferen. Omdat ik minder ging verdienen, moest ik verhuizen naar een kleinere woning en moest ik spullen wegdoen. Veel waaraan ik gehecht was, zoals een poppetje van mijn moeder, fotografeerde ik. Zo’n praktische ingang is vaak een goede invalshoek voor fotografie. En zodra we onze verwachtingen en de schilderkunstige blik loslaten, gaat er een wereld open.
Wat we zien is bepaald door wat we verwachten en belangrijk vinden. Maar juist dingen die mijn verwachtingen tegenspreken, triggeren mij. Zoals de moslimvrouw in Somalië die met haar handen met gelakte nagels een gigantisch machinegeweer vasthoudt. Of gebaren die binnen protocollen niet bekend zijn, zoals iemand die bukt tijdens een VN-top. Bij Blokker zie je meestal tijgerprintjes of beeltenissen van het Koninklijk Huis. Dus zodra ik het kopje met de mus zag staan, viel dat op. Alsof we door het exotische heen zijn en daarom weer naar het onooglijke kijken.
‘De fotodetective’ is een compilatie geworden van wat me door de jaren heen aan het denken heeft gebracht, ook heel persoonlijke. De foto van een hotelkamer, bijvoorbeeld, met twee tassen en een jas op bed. Ik had een lezing gegeven, was laat, kwam in mijn hotelkamer, ging op een stoel zitten en viel in slaap. Toen werd ik wakker en zag ik de tassen en de jas, die niet van mij waren…’
Hans Aarsman, De fotodetective, Uitgeverij Podium, ISBN 978 90 575 9453 3 (€ 19,50)
