In de zomervakantie wil Amira haar broer Adam meenemen naar het zwembad. Adam kan niet goed tegen warmte en chloor, maar gaat toch. Alles gaat goed, totdat hij wartaal uitslaat en praat over een vreemd systeem. Wat is er aan de hand? Abdelkader Benali schreef met Mijn broer en ik het eerste filosofische kinderboek voor de Maand van de Filosofie.
Door Mireille Bregman
Wat was je eerste reactie toen je hiervoor gevraagd werd?
‘Ik was erg verrast en vereerd, want ik ben geen filosoof! Misschien ben ik gekozen omdat ik Schoolschrijver ben geweest op een basisschool, waar ik aan leesbevordering heb gedaan.’
We kennen je vooral als auteur, maar heb je zelf ook iets met filosofie?
‘Filosofie vind ik interessant, maar ik wist niet waar ik moest beginnen. Daarom ben ik met voormalig Denker des Vaderlands Marli Huijer naar een Amsterdamse basisschool gegaan om te horen over welke thema’s kinderen nadenken. Deze piekervragen vormden het startpunt voor mijn verhaal.’
Welke kwesties komen aan bod in Mijn broer en ik?
‘Een van de dingen waar kinderen van wakker liggen, is de vraag: “Hoe weet je wat echt is?” De kinderen van nu groeien op in een wereld vol virtuele beelden, die gemaakt zijn. Daar zijn ze zich wel van bewust. Ze zoeken nog steeds naar menselijke warmte en geborgenheid van familie. Zo kwam ik op het idee van Amira’s broer, over wie ze ontdekt dat hij een robot is. Haar ouders hebben dat nooit verteld en daardoor voelt ze zich niet serieus genomen. Dat willen kinderen graag: ergens bij betrokken worden.’
Heb je ook iets van jezelf in dit verhaal verwerkt?
‘Net als Amira voelde ik me soms eenzaam. Ik wilde op gelijkwaardig niveau met mijn ouders kunnen praten, maar dat gaat natuurlijk niet altijd. Mijn zusje heb ik ook in Amira gestopt, omdat zij degene is die altijd een goede sfeer in het gezin wil hebben.’
In het boek wordt opgemerkt dat het goed mogelijk is dat in de toekomst robots een grote plaats in de maatschappij innemen. Is dit een beangstigend of een toe te juichen toekomstbeeld?
‘Mijn zorg is dat robotisering verborgen blijft. Stel dat kunstmatige intelligentie zo ingewikkeld wordt dat alleen grote bedrijven die nog begrijpen? Zij worden steeds machtiger doordat ze die kennis tegen de gewone mens kunnen gebruiken, zonder controle. Eigenlijk is er nu al veel robotisering, denk bijvoorbeeld aan gezichtsherkenning. Het gekste is dat er maar weinig vragen worden gesteld over nieuwe technologie, zoals: kunnen we nog onzichtbaar zijn? Of: worden we gelukkig van robotisering? Dat is een filosofische vraag!’
Vind je dat er meer aandacht voor filosofie zou moeten zijn in de jeugdliteratuur?
‘Ja, want kinderen kunnen volwassenen helpen met verwondering naar de wereld te kijken. Er hoeven geen dikke boeken te verschijnen, maar een spannend verhaal met filosofische thema’s zoals Mijn broer en ik zou vaker geschreven mogen worden. In het verhaal beleef je het avontuur en voel je de filosofie. Ik wil beroepsfilosofen uitdagen om hun ideeën breder te verspreiden, in begrijpelijke taal. Filosofie hebben we nodig, omdat het ons stil laat staan in onze snelle samenleving.’
Je hebt een omvangrijk oeuvre op je naam staan, maar dit is het eerste kinderboek. Ga je nu vaker voor deze doelgroep schrijven?
‘Eerst wacht ik de reacties af: heb ik de goede toon aangeslagen? Als ik glimlachende kinderen zie, ga ik zeker door met het schrijven voor deze doelgroep. Ik zou het eigenlijk heel leuk vinden als dit verhaal op de televisie zou komen, want het is heel beeldend. En dat past natuurlijk bij de jeugd van nu!’
Foto Abdelkader Benali: Linda Stulic
Boekgegevens
Abdelkader Benali, Mijn broer en ik, Uitgeverij Querido in samenwerking met de Maand van de Filosofie, 80 pagina’s (€ 4,95)
Dit interview verscheen eerder in de BKFilosofie, editie 1 april 2019.
