Het koloniale verleden van Nederland is voor veel mensen een onderbelicht deel van de geschiedenis. Jeroen Thijssen brengt daar verandering in met Solitude, een prachtige roman die je meevoert naar het leven in Nederlands-Indië aan het einde van de negentiende eeuw.
Het verhaal begint in Haarlem in 1979, wanneer de broers Robert en Frank Bramme het huis leeghalen van hun opa, die is opgenomen in een verzorgingstehuis. De broers zijn door hem opgevoed en weten vrijwel niets over hun ouders, behalve wat hun zwijgzame grootvader zo nu en dan loslaat in een melancholische bui. Tijdens het leeghalen van het grootouderlijk huis vindt Frank dozen vol brieven, documenten en foto’s die hem mee terugvoeren naar het Harderwijk van 1894, waar de jonge broers Hendrik en Theo Bramme zich aanmelden bij het KNIL en naar Indië vertrekken. Frank gaat op zoek naar antwoorden en reconstrueert stukje bij beetje de familiegeschiedenis. Hendrik en Theo verlaten het leger voortijdig onder verdachte omstandigheden, waarna Hendrik zich vestigt op een suikerplantage in het binnenland. Theo blijft ondertussen achter in Batavia, waar hij de plaatselijke krant opkoopt. De jaren gaan voorbij en beide broers worden vader, elk onder verschillende omstandigheden. Dit vormt het begin van de bewogen geschiedenis waaruit Robert en Frank zijn voortgekomen. [quote] Hendrik en Theo verlaten het leger voortijdig onder verdachte omstandigheden. [/quote] Hendrik en Theo leiden op het eerste gezicht een rustig bestaan in Indië, maar onder de oppervlakte broeit er iets. Het verhaal bevat een extra laag die je wel voelt, maar niet meteen kunt duiden. Thijssens woorden dragen vaak een diepere betekenis in zich en lijken een sfeer van naderend onheil op te roepen. Het is alsof er een onderhuidse dreiging van Indië uitgaat en het land zelf zich tegen de koloniale indringers verzet. Deze indruk wordt versterkt door het perspectief van de personages. Het verhaal wordt door kolonialisten verteld, en je ziet de inlanders alleen door hun ogen. De Europeanen beschrijven het doen en laten van de inheemse bevolking, maar echt menselijk worden ze in hun ogen nooit. Zelfs Theo en Hendrik, die wel begrip voor ze proberen op te brengen, slagen er niet echt in de inlanders te doorgronden. Deze meesterlijke manier van vertellen maakt van Solitude een roman die iedereen zou moeten lezen. Niet alleen om meer aandacht te krijgen voor dit deel van onze geschiedenis, maar ook omdat Thijssen een geweldige auteur is die alle aandacht verdient.
Boekgegevens
Jeroen Thijssen, Solitude, uitgeverij Nieuw Amsterdam, ISBN 978 90 468 1717 9 (€22,95) Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 1 september 2014.
