Een honderd jaar oude staking vormde de basis voor een roman en een strip. Beide vertellen hetzelfde verhaal – al gaat de een over een onvermijdelijk lot, en is de ander een viering van het leven.
In 2010 schreef Robert Baeken Het verdriet van Turnhout, een roman over de Turnhoutse papierstaking van 1910. De socialistische stakers streden voor het recht zich te verenigen; een zware strijd die ze na ruim zes maanden verloren. In de roman komt weduwnaar Janus aan in Turnhout als de staking begint. Hij wil zijn laatste dagen slijten in zijn geboortestad. Janus ontmoet Nette, een eenvoudige kantklosster, en valt voor haar charmes. Hij draagt echter een duister geheim met zich mee, en aarzelt. Serge Baeken, Roberts zoon en auteur van de prijswinnende strip Sugar, mijn leven als kat, bewerkte de roman tot stripverhaal.
Serge: ‘In 2010 was ik stadstekenaar van Turnhout en vroeg het magazine Stripgids mij een stripverhaal te maken. Ik had het druk en vroeg mijn vader een storyboard te schrijven. Maar dat is niets voor mijn vader, dus werd het een roman. Er gebeuren veel ernstige dingen in zijn boek: dood, ziekte, uitbuiting… Ik heb daar wat kolder en slapstick tegenover geplaatst en heb het persoonlijke verhaal van Janus naar voren geschoven. Vandaar ook dat de strip opent met het dodelijke ongeval van Waldo, Janus’ broertje. Waldo is het alter ego van Walter, het broertje van mijn vader dat ook jong verongelukt is. Het is de eerste keer dat mijn vader daarover vertelt, en ik vond dat zo mooi. Hij noemt Waldo slechts terloops, maar ik heb het hele eerste hoofdstuk aan hem gewijd, als ode.’
‘Ik kies voor elke strip die ik maak een specifieke grafische vorm. Voor Het verdriet van Turnhout wilde ik een strip maken in één lange strook. De personages werden daardoor klein en dat maakte het moeilijk om ze expressieve gezichten te geven. En als je mensen tekent met een groot hoofd wordt alles karikaturaal, en gaat het drama verloren. Tijdens mijn zoektocht naar een goede vorm kwam ik op insecten uit, en wist ik meteen dat ik goed zat: Turnhoutenaren zien zichzelf immers graag als nijvere mieren. En Janus vindt zichzelf een nietig insect, depressief als hij is. Ik heb overigens geen specifieke soorten getekend. Behalve in het geval van Nette. Zij is een spin: een zwarte weduwe.’
‘Als stadstekenaar vond ik dat de stad een belangrijke plek moest krijgen in de strip. Daarom heb ik van hoofdstukken drie en vier een vrijwel tekstloze stadswandeling gemaakt, waarin je enkel de gevels van de huizen ziet. Zo wordt de stad een personage en kon ik de eenzaamheid van een teneergeslagen Janus, lopend door een uitgestorven Turnhout, overbrengen op de lezer. Ik heb zelf een grote wandeling gemaakt van het station tot aan de Patersstraat en foto’s gemaakt van de gevels. Van mijn vader kreeg ik een stapel ansichtkaarten en boeken, zodat ik de gevels die in de afgelopen eeuw verdwenen zijn erbij kon tekenen. Turnhoutenaren zullen hun eigen stad herkennen. Ik heb al mensen ontmoet die het boek kochten omdat hun huis erin stond.’
Boekgegevens
Robert Baeken en Serge Baeken, Het verdriet van Turnhout, Uitgeverij Xtra, ISBN 978 94 907 5966 7 (€ 19,90)
Uitgeverij Xtra heeft de originele roman van Robert Baeken en de strip van Serge Baeken samengebracht in een mooie oblonguitgave. Lezers kunnen zo ervaren hoe beide versies elkaar aanvullen.
Dit interview verscheen eerder in BKStrips, editie september 2015.
