Waarom worden wij toch zo aangetrokken door het verdriet van gewone mensen? Drie jaar terug was daar opeens de heruitgave van John Williams’ Stoner, waaruit bleek dat talloze mensen willen lezen over de treurige levensloop van een doodgewone man. Nu is er Een heel leven van de Oostenrijkse Robert Seethaler.
Door Tom Gerritsen
In het boek wordt de levensloop van Andreas Egger verteld, die op jonge leeftijd als wees naar een dorp in de Alpen wordt gebracht en daar de rest van zijn dagen zal doorbrengen. Hij groeit op in een hardvochtig milieu. De boer die zich over zijn opvoeding ‘ontfermt’, ranselt de jonge Andreas op een dag zó hard af dat hij de rest van zijn leven kreupel moet doorbrengen. Dit belemmert hem niet op te groeien tot een zeer sterke man, die als arbeider te werk gaat bij een bedrijf dat de moderne kabelbaan introduceert in het gebied. Hij trouwt met Marie, de liefde van zijn leven, maar zij wordt hem ontnomen door een lawine die ‘als een reusachtige vuist door de muren brak en haar lichaam de koude aarde in stompte.’ Seethalers zinnen beschrijven knap op afstandelijke toon het steeds maar weer terugkerende geweld in Eggers leven, dat vanzelfsprekend deel uit lijkt te maken van een leven in de onverbiddelijke Alpen.
In de Tweede Wereldoorlog dient Egger aan het Oostfront, maar wordt hij al snel krijgsgevangen gemaakt. De nieuwe gruwelijkheden om hem heen verdraagt hij gelaten en als hij zes jaar later weer terugkeert naar zijn dorp probeert hij zijn oude werk weer terug te krijgen. De tijd is hem echter voorbij gestreefd: nergens is nog plek voor de oude, manke man. Tijdens zijn laatste jaren trekt hij zich steeds meer terug uit het dorpsleven en verwordt hij tot wat wij een dorpsgek zouden noemen, wonend in een veestal aan de rand van het dorp en in zichzelf pratend en lachend.
Een heel leven is een zeer spaarzame roman, van alle opsmuk ontdaan: in slechts 157 pagina’s trekt Andreas Eggers leven zich aan ons voorbij. Seethalter weet zo mooi te illustreren hoe de herinnering werkt. Al wat overblijft van een leven van meer dan zeventig jaar is een handvol gebeurtenissen die helder afsteken tegen de mist van de vergetelheid. Een ongeluk op het werk waarbij iemand een arm verliest. Het uitbreken van de oorlog. De aanblik van Grace Kelly op een televisiescherm. Helaas weten deze herinneringen de lezer niet altijd te raken, omdat Egger alles vrij gelaten over zich laat heenkomen. Zijn gedachten en zijn emoties kennen weinig diepgang, waardoor het moeilijk wordt om geraakt te worden door zijn lot.
Naarmate het boek vordert wordt de gewelddadigheid steeds meer ingedamd doordat de moderne tijd, gesymboliseerd door de kabelbaan, zijn intrede in het gebied doet. Een heel leven is vooral het verhaal van een verdwenen wereld, waarin de wildernis nog een rol speelt in het bestaan. Het is deze blik op een vervlogen tijd die de populariteit van het boek in Duitsland verklaart, en die ook de Nederlandse lezer aan zal spreken.
Boekgegevens
Robert Seethaler, Een heel leven, vertaling: Liesbeth van Nes, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 9249 8 (€ 17,90)
