Koelebjaka, oecha, tsjanachi: wel eens van deze gerechten gehoord? Het zijn gevulde pastei, vissoep en Georgische stoofpot. In Mijn Russische geschiedenis vertelt Anya von Bremzen ons haar familiegeschiedenis aan de hand van het Sovjet-eten in de twintigste eeuw.
Anya von Bremzen werd in 1963 geboren in Moskou, maar emigreerde in de jaren zeventig naar de Verenigde Staten. Om de herinnering aan de Sovjet-Unie levendig te houden, bereidde ze in de VS regelmatig Sovjetrecepten. De auteur vermengt op soepele wijze haar kennis van de Russische keuken met haar familiegeschiedenis en de Russische geschiedenis. Van de exorbitante diners uit de tsarentijd tot hongersnood en voedselbonnen: we leren de Sovjetsamenleving in al haar facetten kennen. Zo moest de burgerbevolking het in de jaren veertig doen met balanda, een soep met ingrediënten als paardenbot en haringstaart. Ondertussen liet Stalin het zich goed liet smaken.
Von Bremzen worstelde als kind met die grote tegenstellingen in de Sovjetmaatschappij. Zij kreeg op haar chique kleuterschool heerlijk eten geserveerd, terwijl in de rest van het land grote honger heerste. Ze verstopte daarom een tijdlang haar eten achter de radiator. Dat veroorzaakte echter zo’n stank, dat het al snel aan het licht kwam. Ook vond ze het interessant om de communistische liederen te zingen die ze op school leerde. Maar haar moeder hekelde de communistische indoctrinatie en droeg haar dochter op: ‘Anjoetik, we nemen die gadost (troep) niet mee naar huis.’
Soms is het verhaal wat lastig te volgen. Er komen veel personages in het boek voor en de zinnen zijn doorspekt met Russische begrippen, die niet altijd even goed worden uitgelegd. Het boek heeft wel een andere leuke extra: Von Bremzen heeft achterin het boek een reeks Sovjetrecepten opgenomen. Wat het boek ook bijzonder maakt, zijn de moppen die je inzicht geven in de Russische volksaard. Hoe slecht het ook ging, er werden altijd grappen gemaakt. In de jaren zestig bijvoorbeeld was de oogst dramatisch en stonden de mensen in de rij voor brood, doordat partijleider Chroetsjov de maisproductie voorrang gaf ten opzichte van de tarweproductie. Een populaire grap luidde in die tijd: ‘Hoe ziet de oogst van 1963 eruit? Als de kop van Chroetsjov (kaal).’
Mijn Russische geschiedenis is een prachtig en ontroerend boek met eten als leidraad. Dat Von Bremzen haar klassiekers kent, blijkt uit het volgende citaat uit de proloog: ‘Alle gelukkige herinneringen aan eten lijken op elkaar; alle ongelukkige herinneringen aan eten zijn ongelukkig op hun eigen manier.’
Boekgegevens
Anya von Bremzen, Mijn Russische geschiedenis. De kunst van het koken in drie generaties vrouwen, Uitgeverij Ambo | Anthos, ISBN 978 90 263 3112 1 (€ 19,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2015
