Een boek lezen of een toneelbezoek?
‘Boeken en toneel hebben veel met elkaar te maken. De lezer van boeken heeft een sterke theatrale functie. Er is geen betere toneelregisseur dan de lezer. Je hebt geen belemmering, je kunt je focus richten op wat je wilt. Door veel naar toneel te gaan, kom je tot lezen en omgekeerd.’
Hoe zie je je relatie met je vader?
‘Het is een ingewikkelde relatie, maar dat is een eufemisme. Mocht het geen eufemisme zijn, dan was het niet de moeite waard om erover te schrijven.’
Toneel vanaf de kinderwieg?
‘Als kind bewonderde ik mijn vader, maar toch ben ik niet met toneel opgegroeid. Mijn ouders zijn vroeg uit elkaar gegaan. Mijn broer en ik kwamen bij een pleegmoeder terecht. Tijdens de oorlog, en ook er na, kreeg ik weinig te maken met het toneel zoals toneelspelers dat kennen. Mijn pleegmoeder hield van toneel, maar er werd niet gesproken over repetities of over de spanning rond de generale repetitie. Wel ging ik vrij vroeg naar de schouwburg waar ik mijn vader zag spelen. Dan kwam ik dichter bij hem dan bij de schaarse bezoeken die hij me bracht. Ik wilde niet zozeer toneelspeler worden, ik wilde lijken op mijn vader.’
Toneel is een obsessie?
‘Ik knipte alles uit wat met toneel te maken had, maar dat deed ik net zo goed voor een bepaald soort merk van roggebrood. Ik was een verwoed verzamelaar met veel belangstellingen. Mijn vader wist ook niet zeker of ik de richting van toneel uit moest. Als ik op de planken stond, gaf ik me er volledig aan over. Ik ging eraan onderdoor, verdween. Dat wou ik nooit meer meemaken. Ik wil de controle behouden, ik wil kijken wat ik doe, ik wil er zelf niet in verdwijnen. Daarom wil ik het spelen ombuigen naar het lezen en regisseren en sta ik enkel nog op de planken om het te onderhouden.’
Je vader is overleden, hoe kijk je nu naar hem?
‘Ik kijk nog altijd vol liefde naar hem om uit te zoeken hoe het kwam dat het liep zoals het liep. Tijdens het schrijfproces ben ik verschillende keren geshockeerd door wat er naar boven kwam. De ontmoeting met mijn moeder na zeventien jaar, gebeurtenissen uit de oorlog en wat toneel daarmee te maken had. Ik heb een soort vrieskist gebouwd, om niet elke keer knock-out te gaan. De leuke momenten koester ik. Verklaren waarom hij zo is geweest, lukt niet.
Tot op de dag van vandaag heb niet gerouwd om hem, maar ook heb ik sinds zijn overlijden nooit nog woede gevoeld. Dat is voorbij.’
Hans Croiset, Badhuisweg, Uitgeverij Cossee, ISBN 978 90 5936 178 2 (€ 22,90)
