Noem me een zeurkous, maar ik let graag op schrijfstijl. In dat opzicht waren de eerste paar bladzijden van Trans-Atlantisch al raak, met onder meer herhalende zinnen binnen één alinea en een soms problematische vertaling. Zo is ‘opwindende dagen’ een wel erg verengelste versie van de Nederlandse taal.
Maar ik zou met de titel moeten beginnen. ‘Trans-Atlantisch’ heeft iets romantisch, een wereld ver van mijn bed, maar ook een global village, grenzen die wegvallen, en mensen die elkaar respecteren. Voor het lezen dacht ik aan de ‘make love, not war’ uit de jaren zestig. Daarom stormde ik het boek in met een dosis vertrouwen en idealisme. En daar kwam ik de slavernij tegen. En ja, daar gingen mijn verwachtingen. De tijd-trein ging rijden. Ik las over een heer die een slavin onder zijn hoede had. Ik las fijn uitgewerkte details, ik las over een tijdperk dat ik nog niet kende.
Trans-Atlantisch vertelt het verhaal van 150 jaar Amerikaansegeschiedenis via drie generaties mannen. Een zwarte Amerikaan uit 1845 die bij enkele Ieren voorvechters zoekt voor de afschaffing van de slavernij. Twee jonge piloten die in 1919 voor het eerst de Atlantische Oceaan proberen over te steken. En een Amerikaanse senator in 1998, die dezelfde (nu routineuze) vlucht maakt om te bemiddelen in het Noord-Ierse conflict.
Colum McCann beschrijft fijnzinnige én ijzingwekkende details. Hoe de slavenketens werden omgesmolten, en hoe een zeventienjarig meisje zo mooi kon zijn. Hoe de katholieken in Ierland leefden en hoe ze de scepter zwaaiden over het volk. Wat voor (hiërarchische) macht het katholicisme indertijd had. Maar ook de tirannie van de mannen, die de vrouwen klein maakten. De politieke stand van het land, de verschillende klassen: het maakte me inmiddels wat onrustig. Ik wilde meer verhaal, meer verdieping, minder sfeerbeeld. Het lezen van Trans-Atlantisch is net als kijken naar een hele goede HBO-serie: je wil het hele seizoen in een keer zien, maar krijgt maar een aflevering per maand. Zo ook bij deze vertelling. De mooie aspecten van het boek daargelaten: het is ambitieus in een erg korte tijdspanne, als spinnen op de fiets. Ik kon geen poging tot verdieping van de personages vinden.
Colum McCann wil graag verbinden, trans-Atlantisch, met een vliegtuigje. Dat verbinden is gelukt. Juist omdat de verhalen heel langzaam in elkaar ‘vallen’. Dus als u in een eenmotorig vliegtuigje in uw eentje razendsnel door de tijd wil vliegen is dit een erg goed boek.
Boekgegevens
Colum Mccann , Trans-Atlantisch, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 6865 4 (€ 22,50)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2013.
