Hoe autobiografisch is De trein naar Triëst?
‘De gebeurtenissen heb ik zelf ondergaan: de benauwde spanning van een dictatuur, de afwezigheid van al je vrijheden, maar ook de constante dreiging van marteling, kruisverhoren en gevangenisstraffen, zelfs als je niets misdaan had. En natuurlijk de vlucht naar een vrij land. Ik ben zelf gevlucht naar Amerika, mijn hoofdpersoon Mona Manoliu gaat naar Triëst.’
Waarom Triëst?
‘Triëst is een stad van culturen, een soort uitwisselingsstad. Ik begon het boek met een beeld in mijn hoofd van een meisje dat in de trein zit, terwijl ze haar moederland Roemenië gedag zegt en uit het raam kijkend afscheid neemt.’
De trein naar Triëst vertelt een liefdesgeschiedenis. Of wil je meer zeggen?
‘Het is bedoeld als een mooi boek over een mooie liefde. Maar, inderdaad, ik wilde ook een signaal aan de wereld geven. De geschiedenis moet continu worden herverteld, zodat we onze toekomst kunnen baseren op lessen uit het verleden. Ik denk dat zo’n verhaal het beste werkt als je het vanuit één enkel persoon vertelt, al dan niet fictief, en op indringende wijze probeert duidelijk te maken hoe groot de invloed van zo’n dictatoriaal regime op een mensenleven kan zijn.’
Hoe sterk was die invloed?
‘Roemenië was een van de ergste dictaturen van Europa. Roemenië was introvert. Zó introvert dat het zich bijvoorbeeld ook niet achter de Sovjetunie wilde scharen. Het Westen dacht daardoor dat het een liberaal land was. Dat was het niet!’
Hoe is het voor Mona Manoliu om in een vrije wereld terecht te komen?
‘Het is soms verwarrend om in zo’n compleet andere samenleving terecht te komen. Ze kent ineens allerlei vrijheden, ze mag zeggen en vinden wat ze wil, luisteren naar de muziek die ze mooi vindt. Maar het eist ook verantwoordelijkheden van haar die ze niet had in de dictatuur. Dat is moeilijk. Ze moet zélf richting geven aan haar leven en begrijpen dat ze zelf de gevolgen van haar daden moet dragen.’
Dan gaat ze terug…
‘Ja, ze keert later terug naar haar thuisland Roemenië, zoals ik dat op zeker moment ook heb gedaan. Zij zoekt haar oude liefde op om uit te zoeken of hij inderdaad een spion van de partij was. Zelf ben ik teruggegaan om les te geven en om te zien hoe het met het land ging. Mensen waren zo verdoofd en afgestompt door het regime, dat ze aanvankelijk stuurloos waren en zonder toekomstperspectief. Nu is er een belangrijk besef: om naar de toekomst te kunnen kijken, moet je het verleden accepteren.’
Domnica radulescu, De trein naar Triëst, Uitgeverij Sijthoff, ISBN 978 90 218 0099 8 (€18,95)
