De achterkant van alle glamour

Het is ongeveer half drie op een winterse zondagmiddag. Bij Broese Boekverkopers in Utrecht wordt er vrolijk naar boeken geshopt, maar centraal in de winkel is een klein podium opgericht met twee stoelen en een stapel boeken. Af en toe blijft er een nieuwsgierige winkelganger staan. Wie komt hier zijn opwachting maken?

Het gaat om twee bijzondere gasten: journalist Rob van Scheers en regisseur Paul Verhoeven, die vandaag samen de herziende editie van de biografie Paul Verhoeven, een filmersleven presenteren. Van Scheers, auteur van onder andere het succesvolle boek Drie akkoorden en de waarheid, volgt Verhoeven al vijfentwintig jaar. De eerste editie van de biografie verscheen al in 1996; nu verschijnt alweer de derde editie. ‘Ik ben er heel erg trots op,’ geeft Van Scheers aan.
Verhoeven, bekend van films als Zwartboek, RoboCop en Basic Instinct, staat momenteel in de spotlights met Elle, een film die onlangs twee Golden Globes won: een voor beste buitenlandse film en een voor beste actrice, voor Isabelle Huppert. Huppert is ook genomineerd voor een Oscar. Van Scheers herschreef zijn biografie over Verhoeven volledig, en voegde onder andere hoofdstukken toe over Elle.
Als extra verassing is vandaag ook Martin Koolhoven, regisseur van Oorlogswinter en Brimstone, aanwezig om het eerste exemplaar aan Verhoeven te overhandigen. De sfeer van het gesprek waarbij eerst Van Scheers en later het publiek vragen stelt aan Verhoeven, is ontspannen. ‘Ben je zenuwachtig, Paul?’ roept een man uit het publiek als Verhoeven plaatsneemt. ‘Ja, natuurlijk. Hij heeft allemaal dingen verzonnen, geloof ik,’ grapt de regisseur, doelend op Van Scheers.

Er komt heel wat aan bod in het pakweg vijfentwintig minuten durende gesprek. Veel van de anekdotes kun je ook nalezen in Paul Verhoeven, een filmersleven. Zo vertelt Verhoeven dat op de dag dat hij naar de Verenigde Staten vertrok om daar zijn carrière voort te zetten, zijn vader, die hem liever een andere carrière had zien najagen, een briefje door de bus deed met een oproep voor een parttime wiskundeleraar: ‘Dan kun je die film ook nog wel als hobby ernaast doen,’ schreef hij.
Verder krijgen we te horen over de uitdaging die de film Elle vormde, omdat hij in het Frans werd opgenomen. ‘Daar was ik ontzettend bang voor,’ vertelt Verhoeven. Het gesprek stipt ook de ontdekking van Sharon Stone aan na Basic Instinct. ‘Dat was zo sensationeel,’ memoreert de regisseur, ‘omdat je zag dat iemand in vierentwintig uur een ster werd.’ Het gaat zelfs even over politiek: Van Scheers haalt een artikel aan uit The Guardian, waarin enkele van Verhoevens films als visionair bestempeld worden, met oog op de huidige politieke situatie in de Verenigde Staten. De regisseur uit zijn zorgen daarover. ‘De vergelijkingen die zijn te trekken met Duitsland 1933/1934, dat is hogelijk verontrustend.’
Ondanks dat er al veel anekdotes uit de biografie besproken worden tijdens de middag, bevat het meer dan zeshonderd pagina’s tellende boek nog veel meer weetjes die het de moeite van het lezen waard maken. Zo schrijft Van Scheers dat het schijnt dat Steven Spielberg overwoog George Lucas aan te raden om Verhoeven de Star Wars-film Return of the Jedi te laten regisseren, maar dat hij daar vanaf zag na het zien van Verhoevens film Spetters.

Na de drukbezochte middag bij Broese Boekverkopers vertelt Van Scheers per mail meer over zijn eigen ervaring van het traject rondom de biografie. ‘Het was een lange reis, die mij veel heeft geleerd over de achterkant van alle glamour. Het vak van filmregisseur betekent toch eerst en vooral: heel hard werken, met heel veel stress. En dan maar zien wat ervan komt. Paul heeft nu veel succes met Elle, maar met films als Showgirls heeft hij ook de keerzijde leren kennen. Voor het boek perfect, natuurlijk, zoveel spannende pieken en dalen. Ik kan iedere journalist aanraden om ook zo’n langlopend onderwerp te kiezen. In mijn geval: je maakt van alles mee over de werkelijkheid van een filmersleven, en als auteur plaats je al die indrukken binnen een culturele en historische context. Mooi vak, hoor.’
Die keerzijde is ook op verschillende manieren teruggekomen tijdens de middag in Utrecht, juist doordat die zo contrasteert met de positieve ontvangst van Elle. Verhoeven wordt aan het begin van de middag aangekondigd als Nederlands bekendste en internationaal succesvolle regisseur, maar zijn carrière is met veel pieken en dalen verlopen. Hij vertelt dat zijn vrouw en twee dochters altijd een soort bescherming zijn geweest tegenover de gemene omgeving. ‘Hoe kijkt u naar partijen en pers die vroeger heel negatief over u waren, en die tegenwoordig positief zijn? Met mildheid of irritatie?’ vraagt iemand uit het publiek. ‘Nee, dat vind ik oké,’ benadrukt Verhoeven lachend. ‘Andersom is het natuurlijk vervelender, you know?’
Het publiek in Broese Boekverkopers Utrecht is in ieder geval positief over Verhoeven: via Twitter laat van Scheers later die dag weten dat de 120 aanwezige exemplaren van Paul Verhoeven, een filmersleven binnen de kortste keren zijn uitverkocht.

Beeld: Aurélie Geurts

Boekgegevens

Rob van Scheers, Paul Verhoeven, een filmersleven, Uitgeverij Podium, 640 pagina’s (€ 20,00)

Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2017