Soms krijg je het idee dat alle grote literatuur verbonden is met de stad, of in elk geval met stedelijke gebieden. Bij W.F. Hermans denk ik al gauw aan Groningen, bij Harry Mulisch en Gerard Reve aan Amsterdam en bij Jan Wolkers aan Leiden en omgeving. Internationaal is dat niet anders. Dublin verbind ik aan James Joyce, Londen toch vooral aan Charles Dickens, Praag aan Franz Kafka, et cetera. Literaire reizen brengen je echter zeker niet alleen in de stad. Monpazier is een eeuwenoude bastide met rechte straten en een schitterend plein in het hart van het dorp. Er wonen nog geen vijfhonderd mensen, maar in de zomermaanden is het er altijd druk. Ieder jaar is er een grote boekenmarkt waar werkelijk van alles te vinden is. Van schitterende antiquarische uitgaven tot hele series pockets (en alles daartussenin). De meeste boekenstands zijn onder de arcaden neergezet, zodat de rondslenterende boekenliefhebbers geen last hebben van de brandende zon. Op het open plein zelf, op een verhoging valt een serie kleurige parasols in het oog. Aan bescheiden tafeltjes zitten daar auteurs uit de streek. Bij hen kan je je boek laten signeren, maar de meeste bezoekers komen voor een praatje. Ik zie ze zitten, ik zie ze zweten en heb bewondering voor deze ridders van het geschreven woord. Zonder één van hen te kennen koop ik een paar gesigneerde romans. Een enkele tafel is daardoor toch wat leger.
Ik zie ze zitten, ik zie ze zweten en heb bewondering voor deze ridders van het geschreven woord.
Wat je na een tijdje rondneuzen bij de boekenstands opvalt, is dat er drie auteurs sterk oververtegenwoordigd zijn: Michel de Montaigne, François Fénelon en Pierre de Brantôme. Het zijn de grote drie van de Périgord. Montaigne mag dan burgemeester van Bordeaux geweest zijn, als kind woonde hij niet in het kasteel van de familie, maar in een klein dorp waar hij ook zijn opvoeding kreeg. Van de drie schrijvers is Montaigne, dankzij zijn Essais, de bekendste geworden. Zijn werk is wereldwijd vertaald en ook al leefde hij in de zestiende eeuw, zijn gedachtegoed is nog altijd springlevend. Brantôme wordt vooral nog gelezen omdat zijn Mémoires een meer dan levendig beeld geven van het leven aan de hoven van Europa, waarin hij op welhaast pornografische wijze de hoge heren en galante dames de maat neemt. Fénelon leefde anderhalve eeuw later en te oordelen naar het imposante kasteel waar hij geboren is, was hij ongetwijfeld de machtigste van de drie. In zijn teksten toonde hij zich een criticus van de heersende klasse, waardoor hij uiteindelijk van het hof verbannen werd. Zijn beroemdste werk Les aventures de Télémaque heb ik in Monpazier gekocht, terwijl in de velden buiten het dorp de zonnebloemen zich naar het licht wendden. Literatuur is overal.
Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2021.
