Tegen ons huis staat een steiger. Ik vroeg aan een van de schilders wanneer het werk af zou zijn. Een beetje pesterig zei hij: ‘Als het klaar is.’ Hoewel ik het antwoord niet erg kon waarderen, begon ik er toch over na te denken. Wanneer is iets af? Ik ken een dichteres die bij iedere herdruk van haar gedichten iets wil veranderen. Vaak zijn dat geen kleinigheden, maar wezenlijke wijzigingen. Toen we daar een keer over spraken begreep ik pas echt dat voor haar een gedicht nooit af is. Ook het feit dat het gepubliceerd is, doet daar niets aan af. Ze was zo overtuigend in haar betoog dat ik de extra correctiekosten zondermeer accepteerde. Vorige versies weggooien? Nee, dat doet ze nooit. Ze bewaart alles in een speciale ‘bewaarmap’, want het kan altijd nog eens van pas komen.
Die waarheid werd me enige tijd geleden nog eens heel helder. Door een goede vriend, Julien, was ik uitgenodigd voor de lunch. Van tevoren had hij me gezegd dat hij bijzonder bezoek had. Nadat hij zijn meest recente film in Parijs had afgerond was James Ivory doorgereisd naar de Périgord om een paar dagen bij Julien te zijn. De gastheer had gedekt op de binnenplaats, het was een zeldzaam mooie dag. Vanuit de keuken kwam een rijzige man naar buiten. James Ivory is de maker van A Room With a View, Maurice, Howards End, The Remains of the Day en vele, vele andere grote films. Hij is vierennegentig en werkt nog altijd door. Hij begroette me zo vanzelfsprekend dat ik mijn verlegenheid direct verloor. Eén van de grootste filmregisseurs van de afgelopen vijftig jaar – een verhalenverteller bij uitstek – speelde eerst even met ons hondje en koos toen aan tafel een plek in de schaduw. Hij vertelde over zijn huis in de Hudson Valley, over zijn laatste film en over zijn ontmoeting, lang geleden, met Julien, die toen zestien jaar oud was. Hij herinnerde zich dat het in Zwitserland was, maar was niet helemaal zeker van de stad. Was het nou Genève of Lausanne? Julien had heerlijk gekookt – zijn artisjokken zijn onvergetelijk – en bij elk gerecht leek een verhaal te horen. Zo vertelde Ivory dat hij zestig jaar geleden shoots had gemaakt in India en Pakistan, die uiteindelijk nooit in een film terecht waren gekomen. In Parijs had hij nu A Cooler Climate gemonteerd die over enige tijd zal verschijnen. Daarvoor heeft hij bijna alle opnames uit die tijd kunnen gebruiken. ‘Ik ben er altijd zeker van geweest dat ze me ooit nog eens van pas zouden komen.’ Onwillekeurig moest ik denken aan de bewaarmap van Eva Gerlach.
Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2022.
