Column Lex Jansen: De Alchemist – het verhaal van een debuut

‘Het was wel gepubliceerd, maar vrijwel niemand kocht het!’

We zaten met z’n drieën in een klein Haags restaurant. Theo Wierema, toenmalig directeur van spiritueel centrum De Boskant, Paulo Coelho en ik. Er gingen talloze verhalen over de tafel. Ik was stomverbaasd te horen dat De Alchemist, toen het begin jaren tachtig in Brazilië gepubliceerd werd, nauwelijks aandacht had gekregen. Het verkocht slechts heel matig en de uitgever zag geen reden om van de auteur van het boek nog een tweede titel uit te geven. In 1987 verscheen, bij een andere uitgever, Coelho’s roman Pelgrimstocht naar Santiago, gebaseerd op de tocht die de auteur zelf een jaar eerder gemaakt had. Deze roman kende wel een behoorlijk succes. Om die reden stelde zijn nieuwe uitgever voor Paulo’s debuut een tweede kans te geven. In 1988 lag het boek opnieuw in de winkels en sindsdien is het nooit meer uit de schappen verdwenen. Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan vijfendertig miljoen exemplaren verkocht en dat gaat nog altijd door. Van alle Coelho-titels samen – het werk wordt gepubliceerd in eenentachtig talen – zijn er meer dan driehonderdvijftig miljoen exemplaren over de toonbank gegaan.
Zonder enige twijfel is van alle boeken die Coelho geschreven heeft De Alchemist het bekendste werk. De hoofdpersoon Santiago is een schaapherder uit Andalusië. Hij wil heel graag weten hoe de wereld in elkaar zit en als hij een droom heeft over een verborgen schat, besluit hij op zoek te gaan. Op zijn omzwervingen ontmoet hij in de woestijn van Egypte een man die zijn leven zal veranderen.

Al voordat ik bij De Arbeiderspers aantrad, publiceerde de uitgeverij het werk van Coelho. In de kast op mijn kamer stonden naast de vertalingen van hierboven genoemde boeken ook titels als De duivel en het meisje en Veronika besluit te sterven. De eerste titels van Coelho die bij De Arbeiderspers verschenen na mijn aantreden waren Elf minuten en De Zahir. Toen in de afgelopen herfst een Friese vertaling verscheen van zijn nieuwste boek – De spion – moest ik denken aan het verhaal over zijn debuut. Het vreemde is dat ik de geschiedenis van de eerste jaren van De Alchemist nergens terug kan vinden. Niet op de officiële website van de auteur, niet op die van de uitgeverij en niet op Wikipedia. Heb ik dan alles zelf verzonnen? Nee, natuurlijk niet. Het verhaal van de schaapherder mag dan een lastige start gehad hebben, uiteindelijk heeft het de wereld veroverd. En dat vertellen die websites wél.

Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2017