Met Vrij van gedachten schreef bestsellerauteur Jan Geurtz een praktische methode om af te rekenen met negatieve gedachten. Zo kun je 2016 positief beginnen.
Tijdens mijn eerste jaren op het spirituele pad deed ik niets aan meditatie. Zoals veel wetenschappelijk of filosofisch geschoolde mensen verkeerde ik in de onjuiste veronderstelling dat als je maar begrijpt hoe alles in elkaar zit, je problemen voorgoed voorbij zijn. Vandaar dat ik in het begin vooral hongerde naar méér kennis over de geest en de werkelijkheid, en het ene boeddhistische boek na het andere las. Tijdens de cursussen die ik in het Rigpa-centrum in Amsterdam volgde, werd wel gemediteerd, maar dat vond ik eigenlijk tijdverspilling. Dit kwam waarschijnlijk ook doordat ik de verkeerde instructies had gekregen, of misschien de juiste instructies verkeerd had begrepen. In elk geval dacht ik aanvankelijk dat meditatie betekende dat je moest ophouden met denken. ‘Aanwezig zijn in het hier en nu’, ‘de innerlijke stilte opzoeken’, ‘aandachtig je ademhaling volgen en je daar niet van laten afleiden’, al dit soort instructies suggereren iets wat na één minuut proberen al volstrekt onmogelijk blijkt, namelijk dat je zou kunnen ophouden met denken. Pas tijdens de tweede zomerretraite in Lerab Ling, na een les van de Tibetaanse monnik Mingyur Rinpoche, begreep ik wat eigenlijk de bedoeling van mediteren is en ben ik ermee begonnen. En er nooit meer mee opgehouden.
Mingyur Rinpoche, een jonge Tibetaanse monnik die in die tijd nog tamelijk gebrekkig Engels sprak, maar wel met veel humor en helderheid, omschreef het doel van meditatie heel simpel: kijken naar je eigen geest en zo de essentie ervan leren kennen. Daarvoor moet het denken juist niet onderdrukt worden – als dat al zou lukken – maar onderzocht. Door telkens weer de opkomende gedachten waar te nemen zonder ze te bestrijden en zonder er over door te denken, leer je langzaam maar zeker de ‘waarnemer’ van je gedachten kennen, het oorspronkelijke gewaarzijn. Die waarnemer van je gedachten is tevens de waarnemer van je emoties, en van alle zintuiglijke indrukken die in de geest ervaren worden als de werkelijkheid. Mingyur Rinpoche legde het ongeveer zó uit:
‘Je geest is als een gekke aap (‘crazy monkey mind’) die de hele tijd loopt te kwebbelen: blablablabla. Gewoonlijk doen we een van deze twee dingen: we onderwerpen ons aan deze praatjesmaker of we gaan ertegen vechten. Dat laatste maakt de monkey mind nog drukker. De oplossing is simpel: ‘make friends with the monkey mind’, geef hem iets eenvoudigs te doen, zoals het volgen van de ademhaling, en raak bevriend met deze druktemaker. Zo ontstaat een win-winsituatie: ‘monkey mind’ komt tot rust en jij wordt baas over je geest.’
Het waarnemen van de eigen geest kun je aanleren met behulp van diverse methoden die verderop in dit boek beschreven worden. Maar de essentie van je eigen geest is eigenlijk heel simpel waar te nemen: die ligt op dit moment recht voor je neus. Kijk maar: hoor je de stem in je hoofd die deze zin leest? Zie je op dit moment dit boek in je handen? Voel je op dit moment de stoel of bank waar je op zit? Hoor je de geluiden van de wereld om je heen? Ervaar je op dit moment iets van die helderheid van het gewaarzijn? Weet je wat je op dit moment ervaart? Ben je je er heel even van bewust dat je bij bewustzijn bent?
Boekgegevens
Jan Geurtz, Vrij van gedachten. Praktische handleiding voor een helder en liefdevol leven, AmbolAnthos uitgevers, ISBN 978 90 263 3285 2 (€ 19,99)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2016
