In dichte mist begon de Lijster, zoals de Douglas DC-2 heette, in de ochtend van 9 december 1936 vanaf het Londense vliegveld Croydon aan de terugvlucht naar Schiphol. Op één na waren alle veertien stoelen bezet. Hilda Bongertman nam
snel de klamme wollen jassen van de passagiers aan en legde die in de netten boven de stoelen, zodat ze konden drogen. Het was benauwd in de cabine. De raampjes besloegen al snel. Niet zo erg, dacht Hilda, zo zagen de passagiers ook niet dat het weer steeds slechter werd. Ze maakte een laatste ronde langs de stoelen. Op de eerste rij ging een pasgetrouwd paar uit Polen zo in elkaar op, dat ze haar niet opmerkten. Daarachter zaten een Duitser en een Spanjaard. De laatste klaagde in gebrekkig Engels over het weer. Hilda wist dat het meneer Juan de la Cierva y Codorníu was, de uitvinder van de autogyro, een vliegtuig met een motorloze rotor. Al in 1923 was hij erin geslaagd zo’n toestel met bestuurder de lucht in te krijgen. Het had in alle kranten gestaan.
Onder de passagiers was nog een beroemdheid: admiraal Arvid Lindman, voormalig premier van Zweden en leider van de conservatieve partij. Eén passagier stond niet op de namenlijst die ze, zoals gebruikelijk, voor vertrek had gekregen. Een Nederlander, die volgens zijn ticket A. van Donkelaar heette, zou eigenlijk pas met het volgende vliegtuig mee teruggaan naar Amsterdam, maar omdat hij zo aandrong had Hilda hem aan boord genomen. Het was tijd om zelf te gaan zitten. Ze wilde al naar voren lopen waar ze een lege stoel zag toen haar een opmerking van een boordwerktuigkundige te binnen schoot: Ga nooit voor in een Douglas DC-2 zitten als het niet strikt noodzakelijk is. Bij een ongeluk bleef meestal alleen het staartstuk heel. Niet dat achterin zitten veel garantie bood op overleven. De zilveren vogel mocht er dan in de lucht prachtig uitzien, er waren maar weinig mensen die een mislukte landing met de Douglas konden navertellen. Hilda was ze zich heel goed bewust van de gevaren van het vliegen. Een jaar geleden nog was haar collega Ans Hermanides tijdens de opleidingsperiode verongelukt. Gelukkig was Hilda niet bang uitgevallen. Toch ging ze achter in de cabine zitten.
Omdat het zicht zo beperkt was, sleepte een tractor het vliegtuig naar de startbaan. Bij het opstijgen bood een witte streep op de baan de piloot houvast, maar gezagvoerder Ludwig Hautzmayer week, net los van de grond, vrijwel direct van die kaarsrechte lijn af en maakte een scherpe bocht naar links. Het staartwiel raakte de schutting die om het vliegveld stond. Angstige blikken van passagiers. Hilda kon niet veel meer doen dan hen geruststellend toeknikken en hopen op een noodlanding in een van de weilanden rondom de luchthaven. De klap waarmee de Lijster zich in een huis boorde, deed die hoop teniet. Het laatste wat Hilda hoorde voor ze het bewustzijn verloor, was het geluid waarmee het voorste gedeelte van het toestel versplinterde, alsof het niet van modern metaal was gemaakt maar net als vroeger van hout en linnen. Vlammen likten aan haar uniform toen ze weer bijkwam en veroorzaakten een penetrante schroeilucht. Het vuur laaide op. Nog even en ze zou ingesloten zijn. Hilda keek om zich heen, zag nergens passagiers, hoorde niemand om hulp roepen of gillen van pijn. Afgezien van het knetteren van de vlammen was het verdacht stil. Toen een harde knal.
Ingrid van der Chijs, Luchtmeisjes. Verzet en collaboratie van twee stewardessen, Nijgh & van Ditmar, ISBN 978 90 388 9434 8 (€ 19,95)
