Vincent van Gogh was een gevoelig type. Als het over Vincent van Gogh gaat, gaat het behalve over zijn werk ook vaak over zijn mentale gezondheid. Maar zo’n heldere, eenvoudige uitleg over de relatie tussen kunst en emoties als in het nieuwe prentenboek Beste Vincent kom je niet vaak tegen.
Door Joyce Guntlisbergen
Beste Vincent van Michael Bird gaat over de Nederlandse schilder Vincent van Gogh, die na zijn vertrek uit het grijze Nederland opbloeit in het Franse Arles, maar laat de afwijzing die hij meemaakte in zijn eigen tijd niet onbenoemd.
In de illustraties van Ella Beech zitten duidelijke verwijzingen naar zijn bekendste schilderijen: hij zit op zijn bed in de slaapkamer met de gele stoel, kletst met vrienden in het Franse café bij nacht en plant zelf een zonnebloem in het veld dat hij later vastlegt in een van zijn beroemdste werken. Op grappige wijze wordt geïllustreerd waar Vincents hart vol van is: met zorg en in precieze aantallen pakt hij zijn schildergerei in, maar als hij ruimte in zijn tas tekort komt, laat hij zonder nadenken zijn schone kleren en tandenborstel thuis.
Naast deze subtiele weergave van de basiskennis over Vincent van Gogh, brengt het boekje in een beperkt aantal prenten en bladzijden een indrukwekkende hoeveelheid belangrijke principes van (schilder)kunst over. Zo laat het verhaal zien dat je omgeving belangrijk is voor je gemoedstoestand en dat die gereflecteerd wordt in wat je maakt. Vincent verruilt het grijze en ontmoedigende, de buikpijn en eenzaamheid van Nederland voor de inspiratie en nieuwe vriendschappen in het zonnige zuiden. Ook wordt prachtig zichtbaar hoe een schilderij een doorkijkje kan zijn naar een andere plek of gevoel: Vincents schilderijen geven zijn broer Theo het gevoel dat hij uit het raam uitzicht heeft op een zonovergoten landschap.
Dat kleurgebruik een communicatiemiddel is om gevoelens over te brengen komt ook aan bod: Vincent maakt bewuste keuzes voor de specifieke tint van de kleur die hij wil gebruiken (citroen, cadmium of okergeel) en zijn gedachtenproces laat ook zien dat in kunstdingen niet precies hoeven te zijn wat ze zijn. Door kleur of vorm kunnen dingen ook vaak aan iets anders doen denken: ‘Vincent kijkt in het mooie gezicht van de bloem, omringd door blaadjes die fonkelen als gele vlammen. (…) De gele verf glanst als de bloemen. De bloemen gloeien als de zon.’
De gevestigde orde keurt Vincents werk af, want de beelden en het kleurgebruik zijn niet realistisch genoeg. Het kleine meisje Marie dat Vincents werk in een tentoonstelling bekijkt, snapt het: ‘De roze bloesem geeft haar het gevoel dat ze in een prachtige tuin speelt onder de lentezon. (…) De gouden zonnebloemen maken haar blij.’
Kunst doet iets met je, ook met jonge kinderen! Daar spelen Bird en Beech met Beste Vincent op in. Toch is enige voorkennis van het werk en leven van Vincent van Gogh wenselijk bij het lezen van dit boekje, want zonder die context komen de voornoemde schilderkunstprincipes niet goed uit de verf. Aan jonge kinderen gaan die diepere lagen beslist voorbij, waardoor het boekje voor die leeftijd aan kracht inboet.
Michael Bird (tekst) en Ella Beech (ill.),
Beste Vincent, vert. uit het Engels: Joukje Akveld,
De Vier Windstreken i.s.m. het Van Gogh Museum, 44 p. (€ 15,99)
