Wat is er gebeurd in het ouderlijk huis van Michael? Al op de tweede bladzijde vertelt de hoofdpersoon dat hij getuige was van de dood van zijn moeder, door gewelddadig toedoen van zijn vader. Maar niet veel later ligt er een briefje op de keukentafel, onmiskenbaar geschreven met het handschrift van zijn moeder: “Jongens, vergeef me het spijt me, ik moet hier weg, zo kan het niet blijven.”
De afwezigheid van de moeder, met welke reden dan ook, is de kapstok voor een schets van een in staat van ontbinding verkerende familie. De vader (Moordenaar? Verlatene?) zorgt voor het geld en probeert Michael in een verbond te persen om de twee jongste kinderen in het ongewisse te laten over het lot van hun moeder (“Het is beter dat ze dit niet weten”). Wat bedoelt de vader met die woorden? Weet hij dat Michael de moord gezien heeft? Wil hij ze beschermen tegen een moeder die niet bij haar kinderen wil zijn?
[dropcap]De grote kracht van De ochtend valt zit hem in dat ongewisse, onbestemde gevoel. Worden de kinderen langzaamaan gek of zijn ze alleen maar wat stuurloos? Manon Uphoff is spaarzaam met informatie, ze kiest haar woorden en beelden zorgvuldig. De knellende familiebanden worden strakker en strakker aangedraaid met schijnbaar achteloze woorden en minimaal beschreven gebeurtenissen:
“Pah en mah hadden vaak ruzie, waarna een van hen er een tijd niet was. Meestal mah, soms ook pah. Daarna keerden ze terug naar hun geëxalteerde harmonie en verstikkende knusheid. Met veertjes beplakte papiermaché vogeltjes, kaarsen, servetten, sentimentele muziek.”[/dropcap]
[quote]De grote kracht van De ochtend valt zit hem in dat ongewisse, onbestemde gevoel. Worden de kinderen langzaamaan gek of zijn ze alleen maar wat stuurloos?[/quote]
[dropcap]Naarmate het verhaal vordert, blijft de taal even achteloos, maar de details worden schokkender. Het moederloos gezin vervreemdt van de maatschappij. Vader laat zich nauwelijks nog zien, de kinderen nemen geen vriendjes mee naar huis, maar stoppen viltstiften in elkaars anus.[/dropcap]
De ochtend valt bewijst dat een beperkte omvang geen beperkte inhoud hoeft te betekenen. Dat je veel kunt vertellen door juist weinig los te laten. Ook een witregel is onderdeel van het verhaal. Uphoff daagt de lezer uit, prikkelt de verbeelding. Niet alles hoeft te worden benoemd, niet alles behoeft uitleg. De waarheid komt in De ochtend valt niet bovendrijven en dat is alles behalve een gemis.
Boekgegevens
Manon Uphoff, De ochtend valt, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 6311 5 (€ 14,90)
