Jan Baeke roept levendige beelden op, omdat hij alledaagse woorden gebruikt en met weinig woorden werkt. Toch zijn de gedichten vaak tientallen regels lang. Elke paar regels ontstaat een nieuw beeld, dat soms voortborduurt op het vorige, soms ermee contrasteert. In ‘Omloopsnelheid’ begint Baeke met:
Bij het aannemen van geld
kan men de snelheid van een hand
in zijn meest zuivere vorm waarnemen.
De hand keert terug in de volgende strofe, in een andere gedaante:
Een slaande hand neemt altijd
losse rommel mee, strelen
heeft treurig afhangende gordijnen
en trommelende vingers
maken van de hand een kinderboerderij.
Waar deze sequentie van beelden toe leidt, blijkt aan het eind van het gedicht.
Ik zou de aarzeling kunnen zijn die de hand remt
zeiden we tegen onszelf
als de oorlog eens ophield met steken.
Baeke vergroot het perspectief. Achter de hand zit een mens die de hand aanstuurt, een mens die de hand wil remmen, mits de ‘oorlog’ niet meer steekt. De handelingen van de hand volgen kennelijk uit overmacht.
Licht sentimenteel is Jan Baeke in de afdeling ‘Brommerdagen’, opgedragen aan Toon Baeke. In ‘Het huis maakt veranderlijk’ loopt hij weer rond in het huis waar hij opgroeide. Het is geweest, de tegenwoordige tijd heeft de herinnering ingehaald.
Waar de kinderen mee gooien zijn
de stenen van het huis.
Een gedicht dat al bij eerste lezing treft, is ‘Krijtweelde’:
Jouw dag is mooi.
Ik ben je vader of je moeder
en jouw dag is mooi en gevuld
en die rotzooi is niets of nauwelijks.
Het zijn je haren.
Een ‘ik’ en een ‘jij’ dansen om elkaar heen, krijgen telkens andere rollen toebedeeld: vader, moeder, tante.
Laten we een frisse neus gaan halen
en een nieuw handschrift.
We zetten onze handtekeningen.
We nemen afscheid.
De ‘frisse neus’ en het ‘nieuwe’ suggereren een begin, maar ‘we nemen afscheid’: het houdt op.
Alle kleertjes weer in orde.
Rechtop
en je ziet er niks meer van.
Was het een liefdesgedicht? De krachtige beelden gaan gepaard met een indirecte vingerwijzing naar wat er echt gebeurt, achter de woorden. Het maakt de poëzie van Jan Baeke soms lastig te doorgronden, maar door de combinatie van beide elementen is zijn poëzie buitengewoon goed.
Jan Baeke, Brommerdagen, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 5601 8 (€ 16,50)
