De poëzie van Ingmar Heytze is altijd licht van toon en toegankelijk geweest. De meeste van zijn gedichten zijn in parlando-stijl geschreven. Zijn zinnen zijn begrijpelijk, het lijken zelfs nauwelijks poëtische zinnen. Alsof iemand een verhalende tekst van enters heeft voorzien. Maar bij herlezing blijkt dat Heytze veel meer te vertellen heeft. Onder de zinnen gaat een ander verhaal schuil.
Ook ‘Ademhalen onder de maan’ is een laagdrempelige uitnodiging naar de mooie, overwegend optimistisch gestemde poëtische wereld van Heytze. Een wereld die soms surrealistisch is, soms weemoedig stemt, en geregeld heel herkenbaar is.
Na het openingsgedicht ‘Kumari’, het credo van deze bundel, volgt ‘Wasstraat’. Er is geen leven, maar beweging van sponzen en sproeiers. Wat gebeurt er met de automobilist in de wasstraat? ‘Op de radio na ben je alleen. Dit is een goed moment om een moord te beramen of een godsdienst te beginnen.’
Heytze lijkt de dichter die, met de armen op de rug, door de stad banjert en op de dingen let die iedereen normaal gesproken ontgaat. Dat kwam nadrukkelijk naar voren in zijn twee dichtbundels Utrecht voor beginners en Utrecht voor gevorderden, waarin hij in vele tientallen gedichten Utrecht en omstreken onder de loep nam, interpreteerde en soms herschiep.
Ook in ‘Ademhalen onder de maan’ herschept Heytze de wereld. Of de dag, zoals in ‘Het uur van het schaap’, een uur dat aan het begin van de avond moet liggen: ‘De dag herkauwt. Vegeteert. Nu alleen zijn is verboden. Men hoort kinderen te hebben die nog even wakker mogen.’ Elders formuleert Heytze dat herscheppen letterlijk, in ‘Vriend’: ‘Ik weet alleen maar zeker dat er ook een wereld is waarin ik een beker vasthoud, een bos waaruit we nooit zijn teruggekeerd, een schoolplein waarop het meisje míj kuste en bleef – een leven waarin we broers zijn. Een ziekenhuis waar jij genas.’
Dit is een van de weinige echt ontroerende gedichten in de bundel. Voor romantische of dramatische gedichten bent u hier aan het verkeerde adres. Ingmar Heytze schrijft en schept met lucht en ironie in zijn pen. Hij is de aangename buitenstaander die het alledaagse leven een noodzakelijke relativerende spiegel voorhoudt en de realiteit onmerkbaar vervreemdt. Wat rest is de centrale vraag uit ‘Schaduwen’, het laatste gedicht: ‘Wat moet er van ons overblijven?’
Ingmar Heytze, Ademhalen onder de maan, Uitgeverij Podium, ISBN 978 90 575 9464 9 (€ 15,00)
