Nu de wereld veel veranderingen doormaakt, wordt vaak de vraag gesteld hoe de toekomst eruit zal zien en hoe we deze het beste kunnen inrichten. De redactie tipt vier boeken die ons mogelijkheden voor een betere toekomst laten zien. Hoe ziet jouw ideale wereld eruit?
Door Daan Boeren
Een nieuwe kijk op voedsel
We bijten het spits af met Nederland voedselparadijs van econome Barbara Baarsma. Hierin pleit Baarsma voor een korte voedselketen, waarbij het voedsel lokaal wordt geproduceerd. Nu maken we nog gebruik van grote internationale voedselketens, waarbij producten vaak een grote afstand afleggen voordat ze bij de consument belanden. Wist je bijvoorbeeld dat een maaltijd in Nederland vaak al 30.000 kilometer heeft afgelegd voor deze op je bord ligt? Dit terwijl ons land qua voedsel al erg zelfvoorzienend is, als we ten minste bereid zijn om meer met de seizoenen mee te eten.
In haar boek bespreekt Baarsma allerlei voordelen van korte voedselketens. Naast dat ze het aantal kilometers dat het voedsel moet afleggen beperken, bieden ze de kans aan kringlooplandbouw (landbouw waarbij dezelfde stoffen worden hergebruikt voor nieuwe productie), beide beter voor het milieu en klimaat. Ook financieel zouden de boeren erop vooruitgaan: in de grote internationale voedselketens leveren boeren vooral bulkproducten, waarbij ze de prijs niet kunnen bepalen, wat bij korte ketens wel zou kunnen. Daarnaast zijn die laatste veel wendbaarder. Tijdens de coronacrisis hebben we in de supermarkten gezien dat dit niet vanzelfsprekend is. ‘Het mooie is: we leven in een voedselparadijs, het enige wat we moeten doen is het willen zien en met onze voedselkeuze de door ons allemaal gewenste verduurzaming versnellen.’ Zo makkelijk kan het zijn.
Boekgegevens
Barbara Baarsma, Nederland voedselparadijs, Uitgeverij Pluim, 80 pagina’s (€ 8,99)
Stel dat we terugkomen…
De verhalenbundel Wat niet is maar zijn kan gooit het over een heel andere boeg. Deze bundel is tot stand gekomen nadat burgerrechtenadvocaat, jurist, hoogleraar en columniste Michelle Alexander haar essay ‘What If We’re All Coming Back’ in The New York Times plaatste waarin ze beargumenteerde dat, indien reïncarnatie bestaat, de kans groot is dat je in je volgende leven onder de armoedegrens gaat leven, met een niet-westers uiterlijk. Zou je andere levenskeuzes maken, met dit in het vooruitzicht?
Die vraag is voor dit boek aan tien schrijvers en negen kunstenaars voorgelegd, bij wijze van gedachte-experiment. Zij denken vanuit verschillende invalshoeken na over hoe er een humane en duurzame wereld doorgegeven kan worden aan de volgende generaties. Dit doen ze in geschreven vorm of in de vorm van kunstwerken die ze over dit thema gemaakt hebben. Enkele van deze kunstwerken zijn als afbeeldingen in het boek te zien en ook te bezichtigen in een tentoonstelling, te zien in Nest te Den Haag en CKB Zuidoost te Amsterdam.
De teksten gaan van fictieve verhalen, zoals het verhaal van schrijver en journalist Sander Donkers over zijn reïncarnatie als Braziliaanse tiener die de gevolgen van onze levenswijzen meemaakt, naar een uiteenzetting van een ideale wereld in vijf punten, zoals het stuk van hoogleraar filosofie René ten Bos. Erg beklijvend is het persoonlijke verhaal van Sisonke Msimang, een Zuid-Afrikaanse schrijfster, wonende in Australië. In haar bijdrage beschrijft ze dat de problemen waar ze zich aan het begin van het jaar mee bezig hield nu van veel minder belang zijn en dat haar kijk op de wereld is veranderd: ‘Net als miljoenen gezinnen over de hele wereld, leert mijn gezin hoe het minder moet consumeren en meer moet liefhebben.’ Al deze bijdragen hebben één ding gemeen: er moet snel verandering komen om een goede wereld achter te laten voor toekomstige generaties.
Boekgegevens
Diverse auteurs, Wat niet is maar kan zijn, Uitgeverij Jurgen Maas, 136 pagina’s (€ 15,00)
Activisme voor Dummies
‘Met dit boek bied ik je uitleg, inspiratie en heel veel praktische tips om deze aardbol tot een mooiere plek te maken. Het is een handleiding voor de activist van nu, voor diegene die het verschil wil maken in een wereld die het hard nodig heeft.’ Activist, spreker, schrijver en podcastpresentator Lisa Jansen geeft met haar boek Laat je horen een inkijk in het leven van een activist, gericht op nieuwelingen op dat gebied. Na haar persoonlijk activistisch verhaal met ons te delen, bespreekt ze thema’s als feminisme, body-shaming, racisme, de LGBTQIAP+-gemeenschap en veganisme. Hierbij legt zij uit wat dit thema met activisme te maken heeft, geeft ze tips hoe je hier zelf een actieve rol in kan aannemen en geeft ze lees-, luister- en kijkaanraders. Geen zorgen als je woorden in het boek tegenkomt die je niet kent, achter in het boek staat een woordenlijst waar je altijd op terug kan vallen.
Jansen is niet de enige die aan het woord is in het boek. Activisten van verschillende achtergronden delen bij de variërende onderwerpen hun visie. Door die verscheidenheid aan perspectieven kan de lezer zich beter verplaatsen in anderen. Activisme hoeft ook niet altijd meteen groot of veel te zijn. Het kan variëren van berichten plaatsen op sociale media tot vooraan staan bij een protest en van je omgeving aanspreken op hun gedrag tot een podcast beginnen. Jansen geeft de lezer dan ook mee dat je vooral een vorm van activisme moet vinden die goed bij jou past en die je lang vol kunt houden.
Een boodschap die vaak in het boek terugkomt is dat je niet perfect hoeft te zijn om een activist te zijn. ‘Geef jezelf en anderen de toestemming om te falen, terwijl je doet wat het juiste is. We hebben niet één perfecte activist nodig, maar miljoenen imperfecte activisten met het hart op de juiste plek.’ Zet jij ook je eerste stappen om een (imperfecte) activist te worden?
Boekgegevens
Lisa Jansen, Laat je horen, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 160 pagina’s (€ 15,00)
Hoe onze aarde zou kunnen veranderen
We zorgen op dit moment niet goed genoeg voor onze aarde. Dat maakt klimaatwetenschapper Eric Holthaus in De toekomstige aarde maar al te duidelijk. In het eerste deel van het boek schetst hij hoe onze aarde en het klimaat er nu aan toe zijn. En dat is niet best. Met cijfers en echte gebeurtenissen geeft hij een beangstigend beeld en laat hij zien dat we veel moeten doen om het klimaat drastisch te veranderen. Het goede nieuws is dat dit wel degelijk mogelijk is. ‘We kunnen niet langer ontkennen dat het weer in alle uithoeken van de aarde anders is. Die verandering komt door ons. En wij hebben de macht om een ander pad te kiezen.’
Hoe dit andere pad eruitziet, schetst hij in het overige deel van het boek, bestaande uit de situaties per decennium tot aan het jaar 2050. Hierin beschrijft hij hoe de aarde ten goede zal veranderen als we onze levenswijze drastisch weten om te gooien. Dit begint in dit decennium met onder andere een sociale beweging van mensen die zich sterk maken voor het klimaat en het mogelijk maken van een wet die mensen als klimaatvluchteling kan erkennen. Hierbij zouden landen die verantwoordelijk waren voor de meeste klimaatvervuiling, ook de meeste vluchtelingen op moeten vangen. Je moet namelijk wel je eigen rommel opruimen.
Bij de jaren 2030-2040 heeft Holthaus het over radicaal leiderschap. We moeten niet alleen plannen maken om het klimaat te veranderen, we hebben meer dan dat nodig. Onze samenleving moet vrijwel compleet veranderen, want als we alleen maar bezig zijn met dingen als elektrische auto’s, komen we nog niet ver. We hebben radicale leiders nodig en we moeten een ander systeem dan kapitalisme bedenken.
De laatste periode die in het boek besproken wordt, gaat over technologische aanpassingen die de aarde zouden kunnen laten afkoelen. De wereld wordt steeds meer CO2-neutraal en er komen steeds meer technieken om koolstofdioxide uit de atmosfeer te verdrijven. Daartoe zien we nu al de eerste creatieve initiatieven ontstaan. Met dit boek laat Holthaus zien dat het einde van de aarde niet onvermijdbaar is. Maar dan is het wel tijd voor actie.
Boekgegevens
Eric Holthaus, De toekomstige aarde, Uitgeverij HarperCollins, 256 pagina’s (€ 20,00)
