We volgen Samarendra (Sam) Ambani, een Zwitserse architect, via wie we de wereld van de eenentwintigste eeuw leren kennen. Sam bouwt en reist veel. Net zoveel als de plek waar Sam is, is de verhouding daarvan met andere plekken van belang.
De Opera van Bagdad
Het belang van architectuur en de overtuiging daarmee iets te kunnen zeggen over het verbeteren van het levensgenot is een van de hoofdthema’s van De man zonder ziekte. De architectuur staat als expliciet gegeven (de verhaalconstructie!) tegelijk op de voorgrond met het verhaal waarin dit thema speelt. Niet slechts als postmodern gegeven, maar als middel om een mondiaal, actueel verhaal te vertellen. Grunberg lijkt, zoals meer leeftijdgenoten, het postmodernisme voorbij.
In deze constructie analyseert Grunberg een van de heftigste brandhaarden van de afgelopen tien jaar: Irak. In Bagdad moet een nieuw operagebouw komen. Vermaak na onderdrukking en marteling, opbouw na oorlog en dictatuur. Maar Grunberg laat zich niet verleiden tot makkelijk beschouwend of oordelend proza over dit land. We volgen vooral de architect in zijn aanpassingsproblemen aan het moeilijk toegankelijke Irak en tijdens zijn vele reizen naar onder meer Zürich en Dubai. Vul het wit tussen de regels met uw eigen (nieuws)beelden van het land.
[quote]De architectuur staat als expliciet gegeven (de verhaalconstructie!) tegelijk op de voorgrond met het verhaal waarin dit thema speelt. Niet slechts als postmodern gegeven, maar als middel om een mondiaal, actueel verhaal te vertellen.[/quote]
Mondiaal prozaïst
Arnon Grunberg, eenenveertig jaar slechts, draagt het gewicht van vele veren, maar één voor zijn scherpe analyse van de huidige maatschappij lijkt vooralsnog te ontbreken. Ja, in Vrij Nederland schrijft hij al jaren droogkomische reacties op “lezersbrieven” die meestal over liefde, seks, onzekerheid en andere kleinburgerlijke problemen gaan. En zijn dagelijkse minicolumn ‘Voetnoot’ in de Volkskrant is gezien en niet onopgemerkt gebleven. Maar verder?
Grunbergs roman Huid en haar ging al over globalisering en economie, en de invloed daarvan op mensen, emoties en verhoudingen. Ook menselijke relaties en liefde blijken economie. Het boek speelt in de meest voor de hand liggende stad New York, ’s werelds grootste economische metropool. En Tirza speelt deels in de Afrikaanse woestijn en trekt de aanslagen van 11 september expliciet de literatuur in. Hier begint Grunbergs transitie naar de schrijver die hij nu is: mondiaal prozaïst.
Reve en Eggers
Beklemmende sfeer en gespannen verhoudingen tussen personages in zijn vroege romans leverde Grunberg standaard een vergelijking op met Gerard Reve. In zijn laatste boeken beweegt Grunberg echter meer de kant op van Dave Eggers. Beiden schrijven lijvige, epische romans met een mondiaal karakter en een zeer nauwkeurige waarneming van de wereldburger in de eenentwintigste eeuw. Beiden trekken zich in positieve zin weinig aan van hun herkomst. In de eenentwintigste eeuw, weet Grunberg, heeft de globe geen grenzen.
Boekgegevens
Arnon Grunberg, De man zonder ziekte, Nijgh & Van Ditmar, ISBN 978 90 388 9483 6 (€ 17,50)
