Frans Pointl is tachtig jaar. Dit mag, na ontwikkelingen van de laatste jaren, een wonder heten: het scheelde weinig of de schrijver was er niet meer geweest. Hij was gelukkig bij machte om De laatste kamer samen te stellen.
Het was dat ene interview, eind jaren tachtig, met Adriaan van Dis – toen nog groen achter de oren, de les gelezen door Willem Oltmans en W.F. Hermans. Naast hem zat een man van 55 van wie nog maar weinigen gehoord hadden: Frans Pointl. Vreemde, opvallende naam, net als de titel van zijn verhalenbundel, De kip die over de soep vloog. Een boektitel die je nooit meer vergeet.
De verhalenbundel van Pointl maakte hem even heel bekend. Het boek verkocht grif en schopte het zelfs tot de roemruchte Grote Lijsters, jaargang 1994.
Maar hoe verging het Pointl daarna? Hij is als schrijver blijven staan in de schaduw van zijn verhalenbundel, en al helemaal in de schaduw van andere schrijvers. Er verschenen nieuwe bundels,
gedichten en verhalen, die beslist niet onderdoen voor De kip die over de soep vloog. Maar hij werd, waarschijnlijk tegen wil en dank, slachtoffer van het succes van dat ene boek.
Pointl bleef trouw aan zijn eigen stijl, die wat weghad van typische jarenzeventigschrijvers als Jos Vandeloo, Hugo Raes en Heere Heeresma. Inclusief meer opvallende titels, zoals Ik droomde dat ik Jan Arends was, Rijke mensen hebben moeilijke maten en Ongeluk is ook een soort geluk.
Veel aandacht kreeg hij echter niet meer. De literaire mode veranderde. Ook Raes, Heeresma en Vandeloo raakten trouwens uit de gratie. De eenvoud en de knipoog verdween uit de literatuur. Overigens is het opvallend dat De kip die over de soep vloog, Pointls vijfde boek, stilistisch verwant aan de jaren zeventig, pas in 1989 (!) verscheen, en de rest van Pointls oeuvre in de jaren daarna.
Niettemin schreef Pointl door. Tot vier jaar geleden een ernstige ziekte in zijn lichaam opdook, het Guillain- Barrésyndroom, een zenuwaandoening waarvan men meestal snel geneest. Pointl, helaas, niet. Hij belandde in het ziekenhuis en zweefde even tussen leven en dood. Het schrijven zit in hem, en ook in deze situatie schreef hij door. De laatste kamer is het eindpunt aan zijn oeuvre, een bijzondere verzameling verhalen die de ernst van het leven erkent. De knipoog uit zijn eerdere werk ontbreekt grotendeels: hier is iemand aan het woord die weet dat hij dit voor het laatst zal doen.
Boekgegevens
Frans Pointl, De laatste kamer, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, ISBN 978 90 388 9821 6 (€ 17,50)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie september 2013
