Met Kom hier dat ik u kus (2014) gingen bijna heel Nederland en Vlaanderen op de knieën voor Griet Op de Beeck. Voor mij is Gij nu de eerste, onvergetelijke kennismaking met de Vlaamse.
Gij nu, Op de Beecks derde boek, is een bundeling van vijftien korte verhalen. Die dragen geen titel, maar worden telkens voorafgegaan door een citaat, een voorproefje uit de desbetreffende vertelling. Sommige van die citaten, zoals ‘misschien is gemis wel het meest tastbare bewijs van geluk moest hij toen denken’, zijn een soort zwartgallige tegeltjeswijsheden. Andere, zoals ‘dat wat een mens dan maar het lot noemt eigenlijk een stuk van zijn eigen binnenkant is waar nog niet naar werd gekeken’, zijn kleine stukjes poëzie. De verhalen zelf, evengoed doorspekt met dichterlijke regels, zijn grappig, filosofisch, herkenbaar en effectief. Een zin als ‘Ergernis is makkelijker dan verdriet, dat wist hij wel’ vertelt al zoveel zonder dat je de rest van het relaas hoeft te lezen.
Toch kun je dat in het geval van Gij nu maar beter wel doen. Want wat is die Op de Beeck goed. De verhalen in deze bundel gaan over mensen die iets meemaken dat hun leven, tijdelijk of permanent, op z’n kop zet. Een man met een hartkwaal die de beschikbaarheid van een donorhart in een moment van verstandsverbijstering negeert; een jongetje in een weeshuis dat tevergeefs wacht op het bezoek van zijn moeder; een vrouw die haar zwaar gehandicapte zoon dood wenst. De verhalen zijn ontroerend, maar soms moet je ook lachen: zoals om de dame die uit nood (meer zeg ik niet) een drol in haar handtas stopt.
Ook mooi: Op de Beecks verhalen zijn – althans door mijn Hollandse ogen gezien – ontzettend Vlaams. Dat ligt aan haar taalgebruik vol bons, jobs en microgolfovens, maar ook aan de sfeer die ze neerzet. Het is de troosteloze kant van Vlaanderen, van grind in achtertuinen en grijze rolluiken voor de ramen. Een moeder die rouwt om een overleden zoon ziet met lede ogen aan hoe haar overgebleven kinderen een halflauwe, vettige zak patat wegwerken; een vrouw zit alleen in haar extreem schone appartementje te denken aan hoe haar lijk eruit zou zien als ze haar weken later zouden aantreffen. Dit soort beelden zijn, in al hun herkenbaarheid, hartverscheurend; ze gaan over de eenzaamheid die achter die rolluiken schuilgaat. Het mooie is dat Op de Beeck die telkens niet in één keer open rukt, maar stukje bij beetje optilt. Met langzame tred onthult ze de geheimen van haar hoofdpersonages en leren we over verloren liefdes en diepe verlangens. En als die luiken dan eenmaal omhoog zijn gehesen, zou je niets liever willen dan bij die mensen aanbellen, om te zorgen dat ze niet langer alleen zijn. Om te zeggen dat zij nu aan de beurt zijn. Of, zoals Op de Beeck het zou zeggen: ‘Gij nu.’
Foto: Koen Broos
Boekgegevens
Griet Op de Beeck, Gij nu, Uitgeverij Prometheus, ISBN 978 90 446 2935 4 (€ 19,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2016
