In de tweede helft van de vorige eeuw kende heel Nederland actrice, zangeres en tv-persoonlijkheid Yoka Berretty. Ze was onze eerste echte internationale filmster.
Rome beviel Yoka. Zozeer zelfs dat ze van Parijs naar de Italiaanse hoofdstad besloot te verhuizen. Ze had daar bij het maken van tv-producties wat interessante contacten gelegd in de filmwereld. Ze arriveerde er op 1 april 1954. ‘Er waren in Rome allemaal gekke mensen in die tijd’, vertelde ze daarover. ‘Veel schilders, schrijvers en acteurs. Met die hele internationale clan was het er een ontzettend gezellige boel.’
Yoka had wat Italiaans geleerd maar kon beginnen met kleine rollen in Engelstalige films. De eerste was The Widow van Lewis Milestone: ‘Drie dagen in Turijn, een kleine maar zeer aangrijpende scène.’ Helaas schreef Milestone haar later een lieve brief waarin hij vertelde dat zijn film veel te lang dreigde te worden, zodat hij er flink de schaar in had moeten zetten, waarbij Yoka met haar aangrijpende scène was gesneuveld. Daarna kwam Angela, een film noir van Dennis O’Keefe. De eerste Italiaanse productie waarin ze speelde was de oorlogsfilm Gli Sbandati van Francesco Maselli. Het waren allemaal bijrolletjes maar het begon aardig te lopen. ‘Ze vonden me nogal een stuk toen, maar in mijn hart was ik erg onzeker, ik vond mezelf een waardeloze tut en als ik een vurig compliment kreeg dacht ik: neem je moeder in de maling, het is vast een versiersmoes.’ Waarschijnlijk hebben ze in Rome van die onzekerheid niet veel gemerkt want Yoka zou Yoka niet zijn als ze die niet brutaal had overschreeuwd.
Op een verbazingwekkende dag presteerde Yoka iets wat geen acteur of actrice haar ooit na zou doen en wat altijd aan haar bleef kleven: ze weigerde een rol bij Federico Fellini, een van de allergrootste regisseurs van de Italiaanse cinema. Ze las het script van Il Bidone en zag het personage dat hij voor haar op het oog had, dat van een clowneske serveerster. Geknipt voor een actrice die mime had geleerd en haar dus op het lijf geschreven, vond Yoka. Maar ze had het mis: Fellini wilde haar voor de rol van straatmadelief. ‘Ik was ontzettend op mijn pik getrapt en ben kwaad weggelopen’, vertelde Yoka, sindsdien ‘de actrice die nee zei tegen Fellini’. Toen ze later de film zag kon ze zich wel voor haar kop slaan: de straatmadelief bleek een glansrol en die van de serveerster niet veel soeps.
Toen Yoka hoorde dat er voor een film van Dino Risi met in de hoofdrollen Sophia Loren en Vittorio de Sica een blond Zweeds meisje werd gezocht, stuurde ze foto’s van zichzelf naar de producent. Als er iemand voor een mooie Zweedse door kon gaan was het blonde Yoka wel. Ze mocht een screentest doen met zeven andere actrices en werd uitverkoren. De film heette Pane, amore e…, in Nederland later uitgebracht onder de titel Schandaal in Sorrento, met op de filmposter de toevoeging: ‘De eerste Italiaanse film met de Nederlandse filmster Joka Berretty’. Yoka speelde de Zweedse toeriste met een hondje op wie De Sica als politiecommissaris een oogje had. Het was geen grote rol maar wel een rol in een belangrijke film.
De avonturen van Yoka in Parijs en Rome bleven in Nederland niet onopgemerkt. Vanaf 1954 schreven de kranten grote stukken over haar met koppen als ‘Nederlands meisje krijgt (misschien) haar grote kans’, ‘Sprookje van een Nederlands meisje dat durfde en slaagde’ en ‘Yoka Berretty, de enige stralende Nederlandse ster’
Peter van der Aa, Yoka, de biografie van actrice en zangeres Yoka Berretty, Uitgeverij Elikser, 280 pagina’s (€ 23,50)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
