Speelse en informatieve inkijkjes in de geesten van de grootste filosofen: Camus, De Beauvoir, Arendt, Nietzsche, Plato, Montagne, Murdoch en vele anderen.
Ooit worden we oud. We kunnen ons hiertegen verzetten, het uitstellen en ontkennen, maar dat haalt niets uit. Alles waarmee we nu nog verwaand en overmoedig pronken, zal verwelken en vergaan. Daarom deze vraag: Wat betekent het om van iemand te houden als we elkaar leren kennen op het moment dat we nog jong en knap zijn? En als we ons, in woord en daad aan iemand verbinden, wat gebeurt er als die geliefde vervolgens lichamelijk aftakelt?
Hierover dacht Plato na in zijn geschriften over de liefde. Zijn theorie daarover maakt deel uit van zijn veelomvattender visie op het lichaam en de ziel. In zijn ogen is de mens niet meer dan een ziel met het lichaam als omhulsel of gevangenis.
De ziel vertegenwoordigt onze ware aard en stelt ons in staat deze verdorven, vervalste en illusionaire wereld te ontstijgen en ons te richten op de echte en volmaakte realiteit die schuilgaat achter de ogenschijnlijke werkelijkheid, op ‘de wereld van de ideeën’. De ziel gunt ons een blik op de Waarheid.
Op basis hiervan stelt Plato dat er twee vormen van liefde zijn: een aardse (vulgaire) en een hemelse (zuivere) liefde.
De vulgaire liefde is tastbaar, leeg en oppervlakkig en bestaat uit fysieke aantrekkingskracht, seksuele verlangens en lust. Deze liefde is louter op het genot gericht en taant wanneer we minder strak in ons vel komen te zitten en grijs worden. Nu zouden we dit een crush noemen. Het is de liefde van het lichaam.
Zuivere liefde bestaat uit erkenning van de ziel van de ander, uit het onderkennen van zijn of haar diepverborgen, ware ik. Deze liefde houdt stand, is loyaal en onvoorwaardelijk en trekt zich niets aan van wat het leven met het fysieke omhulsel doet. Ze verbindt zich met iets essentieels dat zich achter al het vergankelijke verbergt. Bij deze liefde zijn twee geesten in innige omstrengeling met elkaar. Het is de liefde van de ziel.
Het begrip ‘platonische liefde’ staat vandaag de dag voor een aseksuele relatie die erop is gericht dat de ander het maximale uit zichzelf haalt. In zijn visie op de liefde wees Plato seksualiteit niet expliciet af, maar hij vond wel dat liefde verder moest strekken dan het fysieke aspect. Seks krijgt dit soms voor elkaar. Het kan een eerbetoon zijn aan de ziel van de ander, gebracht via het lichaam.
Dus als je oud en versleten, grijs en gerimpeld bent, maar wel het geluk hebt hand in hand te zitten met iemand die dit alles helemaal niet erg vindt, denk dan aan Plato en zijn concept van de liefde. Ware liefde is niet blind, maar kijkt dwars door alle façades heen. Het is de vereniging van twee gezamenlijk verbannen zielen.
Jonny Thomson, Minifilosofie. Een klein boek met grote ideeën, vertaling: René van Veen, Uitgeverij Orlando, 304 pagina’s (€ 20,00)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
