Laten we eerlijk zijn: de flauwste grappen zijn vaak het leukst! Meligheid is een onuitputtelijke bron van vermaak. Iets waar veel Nederlandse stripmakers patent op hebben. Drie hedendaagse humorstrips, Fokke & Sukke, Dirkjan en Dating for Geeks, hebben de studentikoze humor verheven tot een ware kunst.
Begin 2014 maakte Nederland via de gratis krant Sp!ts kennis met Dating for geeks. Sindsdien is deze dagstrip van Kenny Rubenis bezig met een ware opmars in stripland en daarbuiten. In de strip volgen we de wankele stappen van een groepje geeks, ook wel bekend als nerds, op het pad van daten. Ondertussen lijkt de passie voor games, strips, films en tv-series het vaak te winnen van de behoefte aan een relatie. Verwijzingen naar series als Game of Thrones of striphelden als Batman zijn dan ook niet zeldzaam.
De strip, die begin 2015 verhuisde naar de Metro, wordt dagelijks door zo’n 1,2 miljoen mensen gelezen en is populair bij veel jongeren. Met name (een bepaald type) student lijkt Dating for Geeks massaal te omarmen. Dating for Geeks is niet de eerste stripserie die het land veroverde met studentenjool. Welke stripmakers gingen Rubenis voor?
Kenny Rubenis leerde het vak bij Jean-Marc van Tol, tekenaar van Fokke & Sukke, van wie hij enige jaren de vaste assistent was. Meer nog dan Dating for geeks is Fokke & Sukke geworteld in het studentenmilieu. De cartoonstrip verscheen in 1993 voor het eerst in het Amsterdamse studentenblad Propria Cures,en de namen van de hoofdpersonen zijn verbasteringen van de studenten-werkwoorden fokken (pesten of treiteren) en sukken (iemand het bloed onder de nagels vandaan halen). Met name in de eerste jaren hadden de grappen van de broekloze eend en kanarie een hoog studentikoos gehalte. Met humor die niet alleen melig, maar ook grof, grensoverschrijdend en soms zelfs seksistisch was, sloot Fokke & Sukke perfect aan bij de jongerencultuur aan het begin van deze eeuw.
In de loop der jaren zijn de grappen gecultiveerd en milder geworden. Daarmee wonnen de cartoons van Fokke & Sukke terrein. Inmiddels heeft de cartoon een vaste plek in het sjieke NRC en menig ambtelijke notitie wordt ermee opgevrolijkt.
De grappen richten zich nu meer dan in de eerste jaren op de actualiteit, maar onveranderd bleven het letterlijk uitbeelden van een (woord)grap en de ongelooflijke meligheid.
Minder grof, maar zeker zo melig als Fokke & Sukke is de studentenstrip bij uitstek: Dirkjan van Mark Retera. Net als in Dating for Geeks zijn de hoofdpersonages in Dirkjan jonge mensen, die niet overkomen als de populairste types onder hun leeftijdsgenoten. Retera was student in Nijmegen toen hij Dirkjan bedacht voor de plaatselijke studievereniging van psychologiestudenten. De eerste afleveringen zaten dan ook vol met verwijzingen naar het Nijmeegse studentenleven. Naast de hoofdpersoon, de slome student Dirkjan, speelt zijn zuipende vriend Bert een belangrijke rol en ook andere studententypes treden in de strip op.
Als begin jaren negentig het Sjors en Sjimmie-stripblad de strip oppikt, begint de ster van Dirkjan pas goed te rijzen. Nadat in 1996 het eerste album van Dirkjan in de jaarlijkse Stripschapprijzen viel, werd het een van de populairste strips van Nederland. Het karakter van de strip is inmiddels wel veranderd. Het studentenmilieu heeft plaats gemaakt voor een grotere, absurde wereld die lijdt onder de terreur tegen kabouters. Deze kleine mannetjes moeten het continu ontgelden tegen de sukkelige Dirkjan en zijn vriend. In de loop der jaren werden ook personages als de Smurfen, Batman en Robin, de duivel en rabbijns het slachtoffer. Met hen wordt volop de draak gestoken, of ze worden afgeschilderd als een stel sukkels van heb-ik-jou-daar. Gelukkig blijven voor de liefhebbers ook de grote hoeveelheid poep- en piesgrappen en de onvervalste kroeghumor wel overeind.
Fokke & Sukke, Dirkjan en Dating for Geeks: de verschillen tussen deze strips zijn duidelijk aan te wijzen. Fokke & Sukke onderscheidt zich als cartoon alleen al in de vorm van de twee andere strips, die in het format van een strookje zijn verschenen. Ook in toon verschillen de strips hemelsbreed van elkaar. Waar Jean Marc van Tol en zijn mede-auteurs zich met name bedienen van de harde, agressieve grap, blinkt Dirkjan uit in absurditeit en lulligheid. Dating for geeks is eerder lief en naïef.
Maar wat zijn de overeenkomsten tussen deze drie populaire titels en wat maakt deze strips zo razend populair bij de jonge generatie? Misschien zit het geheim van het succes wel in het feit dat deze strips haarfijn de tijdgeest en de jongerencultuur daarin aanvoelen. De seksistische corpsballen in Fokke & Sukke, de losers in Dirkjan en de nerds in Dating for Geeks; ze passen perfect bij de studentikoze jongerencultuur van het moment. Wie zichzelf niet herkent of herkende in één van de hoofdpersonen, zal toch minstens zijn buurman of neefje in hen zien.
Maar er is nog iets: de meligheid, de flauwe (woord)grappen en de kroeg- en studentenhumor zullen er zeker ook aan bijdragen dat deze vorm van typische Hollandse humor enorm goed scoort. Niet alleen in strips, maar ook in veel populaire films en tv-programma’s. Denk bijvoorbeeld aan de humor die tv-programma’s als Jiskefet en Draadstaal groot hebben gemaakt en je weet waar deze drie humorstripjes de mosterd vandaan hebben gehaald.
Boekgegevens
- Kenny Rubenis, Dating for Geeks 2 Sequel, Uitgeverij Strip 2000, ISBN 97 894 628 0039 7 (€ 8,95)
- Mark Retera, Dirkjan 15, Uitgeverij Retera, ISBN 978 90 861 30269 (€ 7,95)
- Jean Marc van Tol, Opkomst en ondergang van Fokke & Sukke deel 1. Prelude, Uitgeverij Catullus, ISBN 978 90 787 5329 2 (€11,,95)
Deze recensie verscheen eerder in BKStrips, editie september 2015
