Verhuizen is voor veel mensen een van de meest stressvolle situaties in hun leven. Dit verklaart wellicht waarom de vrouwen uit de nieuwe verhalen van Vonne van der Meer niet voor hun plezier hun huis verlaten, maar dat het overlijden van een echtgenoot, de financiële crisis en een scheiding hen hiertoe dwingen.
Brood, zout, wijn is niet het eerste boek van Van der Meer waarin het huis een belangrijke rol speelt. Eerder schreef zij Eilandgasten, waarin een vakantiehuis op Vlieland de verhalen van verschillende vakantiegangers met elkaar verbindt. Deze bijzondere opzet leidde tot een succesvolle ‘roman-in-verhalen’. Brood, zout, wijn vertoont niet alleen thematisch raakvlakken met Eilandgasten. Wederom heeft de schrijfster niet voor een traditionele opzet van haar verhalenbundel gekozen. De laatste drie vertellingen zijn het vervolg op de eerste drie, die van elkaar worden gescheiden door ‘Maagdenroof’, het centrale verhaal van de bundel dat qua lengte een novelle genoemd kan worden.
In heldere taal en met humor vangt Van der Meer in haar verhalen de levens van een aantal vrouwen op een cruciaal moment in hun leven. ‘Na een half doorwaakte nacht was de fluwelen jurk niet uitgerekt, maar omspande haar lichaam nog strakker, als het velletje de worst.’ Niet alleen de nieuwe jurk die ze niet meer uit krijgt benauwt de vrouw in ‘Zwart jurkje’, maar ook de eerste kerst zonder haar man. Die diepere laag onder de eenvoud aan de oppervlakte is de kracht van Van der Meers verhalen. Zo kan het Josefbeeld, dat de weduwe uit ‘Zonder Josef’ in de tuin heeft begraven in de hoop de verkoop van haar huis te bespoedigen en dat ze is vergeten op te graven, symbool staan voor haar man die ze daar heeft moeten achterlaten. Met deze twee verhalen rondom kerstmis waarmee de bundel begint en eindigt, is de cirkel mooi rond.
Toch roept de structuur ook vragen op. Het is vast niet alleen de lengte die maakt dat de middelste vertelling me het meest is bijgebleven. ‘Maagdenroof’ verhaalt over Marij Valentijn, de oprichtster van de Stichting Hands Off, die wordt geïnterviewd door de streng christelijke studente Daphne. Na een paar glazen wijn worden de gesprekken al gauw intiemer, maar het moois dat hierdoor tussen de vrouwen ontstaat, krijgt echter weinig kans. Een indrukwekkende inhoud, maar kan hier nog wel gesproken worden van een kort verhaal? Hetzelfde geldt voor de andere zes vertellingen, die tezamen eigenlijk drie langere verhalen vormen. Sterker was wellicht geweest als deze los van elkaar hadden gestaan, want je met enkele woorden vertrouwd laten voelen met een nieuw personage is voor de schrijfster een koud kunstje.
Beeld: Annaleen Louwes
Boekgegevens
Vonne van der Meer, Brood, zout, wijn, Uitgeverij Atlas Contact, 192 pagina’s (€ 19,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie september 2017
