‘Billy Budd, Sailor, door Herman Melville, is eigenlijk de eerste Legal thriller. John Claggart beschuldigt Billy Budd onterecht van ernstige misdrijven. Budd kan niet praten en wil Claggart uit woede slaan, maar vermoordt hem per ongeluk. Budd moet van de loopplank de oceaan in lopen en verdrinken, dat is de regel van de piraten. Hoewel iedereen weet dat het een ongeluk was en Budd onterecht werd beschuldigd, is er geen andere optie. Melville hield een goede balans tussen de regels versus de waarden van het leven. Hij had een diep psychisch inzicht.’
U schreef intussen acht Legal thrillers. Was u van plan om als jurist iets nieuws in het genre van spannende boeken te beginnen?
‘Mijn debuut, Presumed innocent, bleek autobiografisch te zijn. Daar kwam ik achter toen het boek af was. Mijn ervaringen in het leven, in de liefde, in mijn werk als advocaat en openbaar aanklager, mijn eigen inzichten: ik had het verhaal dicht bij mezelf gezocht. Het is een authentiek en uniek boek. En daarom kon het, achteraf gezien, ook niet anders dan een Legal thriller zijn. Het beviel. Sindsdien schrijf ik wat ze dan Legal thrillers zijn gaan noemen.’
Omdat u advocaat en openbaar aanklager was?
‘Ja. Om correct te zijn: ik begon als openbaar aanklager. En ik was een goede ook. Fel, hard, ik had idealen, wilde de grote criminelen achter tralies en alles moest daarvoor wijken. Recent nog zei een oude vriend: ‘You were a son of a bitch as a prosecutor.’ Daarna werd ik advocaat – dat ben ik nu nog steeds – en leerde ik de andere kant kennen. Sinds ik schrijf, sta ik gedeeltelijk buiten het rechtssysteem. Hoewel, ik was altijd al een buitenstaander, een observant. Dat was ook een van de belangrijkste redenen waarom ik ben gaan schrijven.’
Hoe veranderde uw kijk op het systeem als advocaat en schrijver?
‘Als openbaar aanklager wilde ik resultaat. Als advocaat leerde ik dat het proces ook belangrijk is. Een goed proces met een ongewenst resultaat is natuurlijk niet fijn, maar ook een slecht proces met een gewenst resultaat niet. En toen ik in een death penalty-commissie zat, leerde ik dat de doodstraf niet werkt en nooit zal werken.’
Hoezo?
‘Een man zat elf jaar op death row voor een moord die hij niet had gepleegd. En zo zijn er honderden zaken. Dit is iets wat verschrikkelijk veel geld kost – om nog maar te zwijgen over het emotionele leed. Als schrijver kan ik veel meer achter de mensen komen.’
De mensen achter de advocaat, de rechter en de verdachte?
‘Zonder in clichés te willen vervallen, ja. Ik ga uit van een soort ‘universele rechtvaardigheid’. John Rawls probeert die in A theory of justice te achterhalen. Neem iemand uit een samenleving weg, verwijder alles wat hem definieert – geslacht, leeftijd, seksuele voorkeur, inkomen, baan, politieke voorkeur en dergelijke – en kijk wat je overhoudt. Dat is de basis, en het gevoel voor rechtvaardigheid dat iemand dan heeft, is universeel.’
Scott Turow, Onschuldig, Uitgeverij Luitingh, ISBN 978 90 245 3246 9 (€ 19,95)
