Verkrachting, moord… Koekoeksjong is de realiteit?
‘Koekoeksjong is een fictief verhaal over dingen die ik tegenkom in mijn journalistieke werk. De basis legde ik op dezelfde manier als die voor mijn journalistieke werk: door onderzoek te doen naar de feiten. In mijn werk voelde ik woede tegenover de mannelijke daders, maar daar kon ik niets mee doen. Als journaliste moet ik bij de feiten blijven, mijn documentaires zijn haast anti-emotioneel.’
Dus schreef u fictie?
‘De zoveelste moordzaak was de druppel. Ik deed al tien jaar dit werk, maar ik moest mijn éigen stem laten horen. En ik wilde een debat aanzwengelen over seksueel en gewelddadig machtsmisbruik door mannen. In Koekoeksjong mishandelt en verkracht een politieagent zijn vrouw jarenlang. De vraag die me bezighield – waarom hebben mannen geweld nodig? – probeerde ik nu met menselijke inleving te beantwoorden.’
Vond u daar een antwoord op?
‘Ik wist dat veel politieagenten moeite hebben met de emotionele kant van hun werk. De harde aspecten kunnen ze beter aan, maar ook die laten littekens achter. Als politieagent hebben ze macht, en dwingen ze die zo nodig af met wapens en gecontroleerd geweld. Privé kunnen ze moeilijk afstand doen van de ballast van hun werk, en hebben ze geen autoritaire macht.’
Het kan niet anders of hier kwamen veel reacties op!
‘Hogere politieofficiers reageerden verheugd: ze konden er nooit over praten, en in Koekoeksjong zagen ze de moeilijke kanten van hun werk terug. Mijn boek botst met de ’traditie’, die voorschrijft dat we de schuld van huiselijk geweld bij vrouwen zoeken. Ik kijk naar de schuld van de mannen. En ook kwam dat debat over mannelijk geweld er.’
Wat houdt dat debat in?
‘Mannen zijn verbaal en psychologisch zwakker, en compenseren dat fysiek. Daarnaast hebben ze hetzelfde probleem als vrouwen: een opgedrongen ideaalbeeld waaraan ze moeten voldoen. Daar was nooit aandacht voor. We moeten mannen bevrijden van het macho-ideaal, zoals we vrouwen ook van hún ideaalbeeld moeten bevrijden.’
Alsof dit verhaal nog niet heftig genoeg is, kent Koekoeksjong ook een verhaallijn over een gedwongen zelfmoord van een Marokkaanse jongen.
‘Het is de nieuwe manier van eerwraak: iemand dwingen tot zelfmoord, zodat de dader vrij blijft van directe schuld. Hoe dwing je iemand tot zelfmoord? Ik ken het verhaal van een gezin dat, vanuit eerwraak, de dochter wilde doden. Ze zaten met wapens klaar in de huiskamer. Het meisje wist dat ze hoe dan ook zou sterven, en ze koos ervoor van het balkon te springen. Het gaf haar macht.’
Macht?
‘Ze koos op die manier zelf voor de dood, hield haar lot in eigen hand. Op dezelfde manier kiest de vrouw van de politieman ook voor de dood. Als iemand je jarenlang mishandelt, kan de gedachte aan zelfmoord een bevrijding zijn. Daarbij neemt ze op die manier wraak op haar man. Zij is dood en vrij, en hij blijft eenzaam achter met een trauma.’
Katarina Wennstam, Koekoeksjong, Uitgeverij Cargo, ISBN 978 90 234 4194 6 (€ 19,90)
