‘Dan weer vertelde hij dat hij een dief was geweest, dan weer een zwerver, dan weer een boer. Het waren kleine stukjes van een puzzel die ik niet begreep. Toen ik een jaar of twintig was, en hij bijna tachtig, deed ik onderzoek naar een Somaliër die in 1952 in Wales was geëxecuteerd. Mijn vader bleek hem te kennen. Het stimuleerde hem om zijn verhaal met mij te delen. De puzzelstukjes vormden een geheel.’
Dochter én interviewer. Hoe ging dat?
‘Mijn vader vertelde gortdroge feiten zonder enige emotie. Hij vertelde over dode mensen, honger, dagenlange wandeltochten op zoek naar water en voedsel – toen hij elf jaar oud was. Zijn verhaal deed me denken aan de verhalen van Aladdin, Sinbad en Odysseus. Maar hoe voelde hij zich? Daarover praatte hij niet. Daarom werd het verhaal een roman. Want ik wilde een mens laten zien en het leven vieren.’
Een mens die het zwerven eigen was?
‘Veel mensen in Oost-Afrika leidden een soort nomadenbestaan. Alleen al voor water liepen ze met hun karavaan gerust van Somalië naar Uganda. Het Westen zou ze als arm zien, puur omdat ze weinig spullen hadden. Maar er was alleen een probleem als er geen water was, verder leefden ze niet materialistisch. Mijn vader leefde niet alleen als een nomade, hij was, en is, bovendien onrustig. En een gokker. Altijd zocht hij naar iets anders, iets beters – ook al had hij het goed.’
En jij, de dochter? Hoe ben jij beïnvloed?
‘Ik had een vrije vader die vrijwel niets verbood, maar ons juist uitdaagde om dingen te ondernemen, uit te proberen. En net als hij ben ik nu een zwerver die zich nergens echt thuis voelt. Ook ik ben geboren in Somalië, toen hij overigens al in Engeland woonde. Via Moskou kwamen we in Londen terecht, tijdelijk – maar door het uitbreken van de burgeroorlog bleven we.’
Ligt er voor vader en dochter een les in het zwervend bestaan?
‘In elk geval deze: dat status niet alleen wordt gemeten in bezit, maar ook in kennis en intelligentie. In Somalië deelden we spullen, geld behoorde iedereen toe. Zo gaat het nog steeds. En nog altijd worden er boeken gepubliceerd en prachtige gedichten geschreven. Televisie of computer hebben de meeste mensen niet. Juist dat stimuleert de fantasie.’
Nadifa Mohamed, Zwarte Mamba, Orlando Uitgevers, ISBN 978 90 229 5974 9 (€ 18,95)
Vertaling: Josephine Ruitenberg
Over de auteur
De Somalisch-Engelse schrijfster Nadifa Mohamed is met haar debuutroman Black Mamba Boy (Zwarte Mamba) genomineerd voor de Britse Orange Prize, de jaarlijkse prijs voor de beste roman van een vrouwelijke auteur.
Over het boek
Zwarte Mamba is een roman over de 13-jarige jongen Jama, die na de dood van zijn moeder op zoek gaat naar zijn vader, een tocht die hem meer dan 1500 kilometer te voet door het door oorlog verscheurde oostelijk Afrika voert.
