Iedereen beschouwt het presidentschap van Obama als ‘de grote verandering’ in de Amerikaanse politiek. Is dat terecht?
‘Obama is een grote onbekende, ook voor veel Amerikanen. Ze hebben op hem gestemd om definitief te breken met de conservatieve politiek van Bush. Hij lijkt de belichaming van ‘verandering’. Maar de Amerikanen weten niet zo goed waar hij voor staat. Ook is het niet terecht om alles wat verandert aan Obama toe te schrijven. De sluiting van Guantanamo Bay is hier een voorbeeld van: al vanaf 2006 probeerde Bush Guantanamo Bay te sluiten. Dit is door de media niet opgemerkt, zó impopulair was hij. Op de achtergrond heeft Bush echter al een aantal veranderingen doorgevoerd die er nu toe geleid hebben dat Obama de verkiezingen kon winnen.’
Maar juist de radicale verandering ten opzichte van Bush is een belangrijke reden dat Obama gekozen is.
‘Obama staat symbool voor deze breuk met het verleden, maar die begon al in 2006 met de Congresverkiezingen, waar de Democraten een meerderheid behaalden. Het is het begin van een nieuwe Amerikaanse politiek, die hopelijk ook een betere relatie met Europa betekent.’
Was die relatie zo slecht?
‘Sinds Reagan in 1981 aan de macht kwam wel. Hij voerde een offensieve politiek tegen de toenmalige Sovjet-Unie.Hij moest maatregelen nemen tegen de economische crisis van begin jaren tachtig. Deze en andere maatregelen druisten recht tegen Europese principes in, maar Reagan stelde zich niet open voor die signalen.’
Maar president Clinton dan?
‘Als president was hij uitermate zwak. Hij had geen concrete politieke punten, en wat hij concreet wilde aanpakken – vooral de gezondheidszorg – is binnen de kortste tijd mislukt. In het Congres hadden de Republikeinen de meerderheid, hun invloed was nog altijd dominant.’
Obama heeft met de economische crisis een buitengewoon moeilijke agenda. Hoe gaat hij die aanpakken?
‘Hij zal waarschijnlijk zeer pragmatisch werken: vóór de volgende Congresverkiezingen, november 2010, moet hij al resultaten hebben behaald. Anders zullen de Republikeinen weer de meerderheid hebben en neemt de invloed van de Democraten weer af.’
Hoe komt hij weer nader tot Europa?
‘Dat zal voorzichtig gaan. Obama staat open voor andere landen, in tegenstelling tot veel van zijn recente voorgangers. Maar de belangrijkste factor blijft internationale gebeurtenissen. Stel dat Iran toch een atoombom maakt, dan zal ook Obama daar oorlog voeren en blijft de kloof met Europa bestaan.’
Ronald Havenaar, Eb en vloed, Uitgeverij Van Oorschot, ISBN 978 90 282 4100 8 (€ 22,50)
