De Japanse schrijver Haruki Murakami veroverde Nederland zeven jaar geleden met zijn roman Norwegian Wood. Hoewel dat boek hoog in mijn favorietenlijstje staat, durf ik te zeggen dat Murakami zichzelf met De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren heeft overtroffen.
De titel mag dan niet erg pakkend zijn – het kostte me ruim een week voordat ik aan mensen kon vertellen welk boek ik aan het lezen was – het verhaal kruipt je gedachten binnen en houdt je tot de laatste bladzijde in zijn greep. Hoofdpersoon Tsukuru Tazaki is een teneergeslagen middertiger die zijn verleden moeilijk achter zich kan laten. Op aandringen van zijn vriendin duikt hij in dat verleden. Na jaren zonder contact bezoekt hij zijn beste vrienden uit zijn jeugd. Met z’n vijven vormden ze toen een hechte vriendengroep die door het noodlot uit elkaar werd getrokken.
De kleurloze Tsukuru Tazaki is meer dan literatuur. Murakami weet de belevingswereld van de hoofdpersoon zodanig te beschrijven dat de lezer het gevoel heeft meegetrokken te worden in deze andere realiteit. Het belangrijkste element in het boek is kleur, waar steeds weer de nadruk op wordt gelegd. Tsukuru ziet zichzelf als een nietszeggend, kleurloos persoon in een wereld waar alles zich kenmerkt met een kleur. Net als in Norwegian Wood speelt muziek een grote rol. In geuren en (natuurlijk) kleuren wordt beschreven hoe Witje, Tsukuru’s jeugdliefde, het klassieke stuk Le mal du pays (‘heimwee’) speelt op de piano. Wanneer je De kleurloze Tsukuru Tazaki zou lezen met Liszt’s Années de Pèlerinage (‘pelgrimsjaren’) op de achtergrond, dringt de somberheid van Tsukuru nog meer je eigen lichaam en gedachten binnen en ervaar je de pijn van de personages nog sterker.
[quote]Tsukuru ziet zichzelf als een kleurloos persoon in een wereld waar alles zich kenmerkt met een kleur.[/quote]
Op een prachtige, maar tegelijkertijd dieptrieste manier weet Murakami het leven te beschrijven van een man die voor de buitenwereld alles op orde lijkt te hebben. In werkelijkheid ziet Tsukuru zichzelf als iemand zonder kleur en inhoud, die nog te veel met zijn hoofd in het verleden zit om alles te geven voor zijn nieuwe vriendin Sala. Jeugdigheid wordt niet gepresenteerd als iets waar je uitgroeit, maar als een aardewerken vaas die plots met ruw geweld kapot wordt gesmeten en in duizenden scherven uit elkaar spat. Tsukuru’s zoektocht is die van een man die zich realiseert dat hij zijn leven nooit meer fatsoenlijk op zal kunnen pakken tot hij een poging doet om alle scherven bij elkaar te vegen en in elkaar te passen.
Het enige waar ik teleurgesteld over ben, is dat ik het Japans onvoldoende beheers om het boek in de originele taal te kunnen lezen. De karakters van namen en kleuren spelen namelijk een grote rol, die onmogelijk op dezelfde manier duidelijk te maken is in een vertaling. De kleurloze Tsukuru Tazaki smaakt naar meer en verdient het om met aandacht gelezen te worden: onder warme dekens verstopt als het buiten regent en je alleen thuis bent, zodat je helemaal in het verhaal kunt kruipen. Deze literaire 3D-ervaring is Murakami op zijn best.
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2014.
Boekgegevens
Haruki Murakami, De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren, vertaling: Jacques Westerhoven, Uitgeverij Atlas Contact, ISBN 978 90 254 4207 1 (€ 19,95)
Foto: Gasper Tringale
