Ze is de nieuwe Dichter des Vaderlands en bracht onlangs de dichtbundel Meervoudig afwezig uit. Hoogste tijd voor een interview met Ester Naomi Perquin, om duidelijk te maken hoe ze haar kersverse rol vervult en wat haar bundel zo bijzonder maakt.
‘Ik ben net wakker hè?’ Ester Naomi Perquin zal het gedurende het interview een paar keer herhalen. Afgelopen nacht presenteerde ze het radioprogramma Nooit meer slapen en de dag erna doet ze precies wat de titel haar verbiedt. Hoewel de rol van dichter een hele andere lijkt dan die van presentator, ziet Perquin vooral de overeenkomsten. ‘Het heeft allebei te maken met goed kijken. En je moet oog hebben voor de dingen die niet gebeuren.’ Eerder die dag werd op het Parijse vliegveld Orly een man doodgeschoten die van een militair een wapen probeerde af te pakken. ‘Ik denk dan na over de slachtoffers die hij niet heeft gemaakt. Het bloedbad dat hij niet heeft aangericht. De herdenkingsdiensten die we niet zullen hebben. En de hashtag die nooit heeft bestaan.’ De fascinatie voor iets wat niet heeft plaatsgevonden is volgens Perquin een typisch dichterstrekje. ’Dit is een recent voorbeeld, maar als je op straat loopt dan is wat er niet gebeurt eigenlijk net zo aanwezig als wat er wel plaatsvindt.’
Ook de titel van haar nieuwe dichtbundel Meervoudig afwezig kwam op haar pad door goed te kijken. ‘Er liep een mevrouw in de dierentuin met haar dochtertje, dat enthousiast werd van de olifanten. Maar zij was ondertussen aan het bellen met haar werk over afwezige dossiers. Ik vond het opmerkelijk dat ze op twee plaatsen afwezig was. Ze was niet op haar werk, maar ook de aandacht voor haar kind ontbrak’. Of het nu in de dierentuin is of ergens anders, Perquin is altijd gefascineerd door de verscheidenheid aan gedachten. ‘Als je bijvoorbeeld in een bus zit wil je niet weten wat die tientallen mensen om je heen allemaal denken. Afschrikwekkende gedachten zitten daartussen.’ Het resultaat van Perquins originele manier van kijken is een dichtbundel vol onverwachte wendingen. Van een man die letterlijk achter zijn krant verdwijnt tot een moeder die ineens haar kind slaat. Perquin merkt daarover op: ‘Ik verwacht dat iedere ouder er weleens aan denkt een kind te slaan. Kinderen kunnen strategisch vermoeiend zijn, door blijven gaan, je volledig uitputten. Ik kan me goed voorstellen dat de vertedering een keer opraakt. En daar begon het gedicht.’
Perquin schreef een toegankelijke bundel. De gedichten lijken haast korte verhalen. Toch weet je nooit zeker of je alles doorziet en de context begrijpt. Maar is dat erg? De dichter veegt resoluut het veelgehoorde bezwaar van tafel dat poëzie ingewikkeld zou zijn. ‘Een roman is vooral een verhaal, poëzie vooral een belevenis.’ En die is nooit eenduidig. Poëzie leent zich er ontzettend goed voor om als buffet te dienen en dan je eigen bord daarmee vol te laden. Wat dat betreft is het eigenlijk een hele eenvoudige vorm. In die zin dat je mensen de ruimte biedt zelf keuzes te maken, zinnen weg te halen en hele strofes weg te moffelen. Dat is toch eigenlijk ontzettend aardig van ons.’
Vanaf begin dit jaar is Perquin de Dichter des Vaderlands. In deze rol kan ze echt doen wat ze belangrijk vindt. ‘Ieder gedicht wil ik op een andere manier de wereld in helpen en zo losweken van het kringetje krantenlezers.’ Recent schreef ze een gedicht over de verkiezingen, waarbij een animatiefilm het middel was om de poëzie op een nieuwe manier over te brengen. Perquin vindt het niet moeilijk dat gedichten waarin de actualiteit centraal staat altijd afhankelijk zijn van de context. ‘Een deel van het gedicht sijpelt in de actualiteit en een deel van de actualiteit sijpelt in het gedicht. De actualiteit rijdt weg en het gedicht hangt daar nog achteraan en wordt op een gegeven moment gewoon weggesleept. Dat is wat er met de meeste gedichten gebeurt. Maar dat vind ik tegelijkertijd heel mooi hoor, dat iets weg is.’
Tijdelijkheid zegt niets over de waarde van een gedicht. De Dichter des Vaderlands breekt glimlachend een lans voor de poëzie. ‘Een gedicht leent zich uitstekend om daar één of twee conclusies of associaties aan over te houden. Een gedicht hoeft niks van je, vraag niks van je, verkoopt je niks, spelt je ook niks op de mouw, behalve dat het absoluut een vorm van manipulatie is, maar dat weet je ook. Het gedicht is de meest vergeeflijke vorm van manipulatie. Daar moet je vrijwillig in willen stappen. Als ik gemanipuleerd wordt door een gedicht, dan laat ik me gewillig binnenleiden. Dat gedicht wordt de ruimte, die ik vervolgens zelf moet verkennen.’
Als Perquin iets wil bereiken, dan is het dat mensen veel gedichten gaan aantreffen in de openbare ruimte. ‘Ultiem is een gedicht op een vuilnisauto. Het is beweeglijk en onverwacht. En ook al neem je maar een zin van het gedicht mee. Met een beetje geluk kun je daar de rest van je leven genoeg aan hebben.’
De gedichten die Ester Naomi Perquin als Dichter des Vaderlands schrijft zijn te lezen op www.dichterdesvaderlands.nl
Beeld: Lenny Oosterwijk
Boekgegevens
Ester Naomi Perquin, Meervoudig afwezig, Uitgeverij van Oorschot (€ 16,99)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2017
