De bekende PvdA’er Maarten van Traa was in mei 1968 ooggetuige van de Parijse opstand en leidde tijdens het kabinet-Kok het onderzoek naar de IRT-affaire.
Maartens optreden bij de behandeling van het voorstel van het duo Hirsch Ballin/Kosto tot herziening van de Vreemdelingenwet is een van de markantste gebeurtenissen in zijn parlementaire loopbaan geweest. Zijn streven om de wet van haar scherpste kanten te ontdoen mislukte jammerlijk. Desondanks – misschien juist daarom – maakte zijn optreden nog geruime tijd deel uit van het collectieve geheugen van wetenschappers, advocaten, hulpverleners, rechters en al die anderen wie de situatie van asielzoekers ter harte ging. De setting was van meet af aan niet vrij van dramatiek.
Behangen met 22 amendementen trad Maarten in de ogen van het welwillende segment van het Nederlandse publiek als een hedendaagse David aan tegenover de tweekoppige Goliath van het ministerie van Justitie: Ernst Hirsch Ballin, de minister, en Aad Kosto, de staatssecretaris. De debatten begonnen op 31 augustus 1993 en namen enkele weken in beslag. De uitkomsten, die een belangrijke schakel zijn geweest in het hiervoor beschreven proces van containment, zouden het vreemdelingenrecht nog jaren beheersen. In de PvdA-fractie leidden de discussies tot wat waarschijnlijk Maartens heftigste uitbarsting als Kamerlid is geweest. Na het beslissende overleg, op 15 september, ‘huilde en schopte hij van woede’.
Het wetsontwerp bestond uit een verzameling regels die één ding gemeen hadden: het beperken van de mogelijkheden van vreemdelingen om te procederen, niet alleen die van de kansloze asielzoekers, waar het volgens de bewindslieden om begonnen was, maar van alle ongeveer 100.000 aanvragen die jaarlijks door vreemdelingen werden gedaan. Van het aan vragen van een machtiging tot voorlopig verblijf tot het verzoek om een vestigingsvergunning, van een verzoek om asielverlening tot opheffing van een ongewenstverklaring. De gewonen en de goeden moesten dus lijden onder de kwaden, de ‘reguliere’ vreemdelingen onder de asielzoekers.
Boekgegevens
Willem van Bennekom, De jaren van Maarten van Traa, Uitgeverij Boom, ISBN 978 90 895 3641 9 (€ 29,90)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2015
