Dagen van schaamte is de nieuwste thriller van de Nederlandse Henning Mankell: Lieneke Dijkzeul. Het is een verhaal over onmacht en eenzaamheid, vol psychologische spanning.
Het duurde voordat hij zichzelf enigszins kon kalmeren, want behalve angst en paniek was er een verpletterend bewustzijn.
Hij lag in een voertuig – een auto, een vrachtwagen, een busje. Hij reed. Hij werd gereden, ergens naartoe, hij was onderweg ergens naartoe, en behalve geboeid was hij ook geblinddoekt. Want nu voelde hij de kriebeling van wollige stof, merkte hoe zijn ademhaling erdoor werd belemmerd, was er een klamheid rond zijn mond en neus die betekende dat hij al langere tijd die wolligheid had beademd, zodat een zekere verzadiging van vocht was bereikt.
Hij luisterde. Er was niets wat hij kon doen behalve luisteren, en de concentratie daarop hielp om de hernieuwd oplaaiende angst te onderdrukken.
De brom was een motor, het ruisen de wind. Er was de zware grom van een vrachtwagen die ze passeerden, het accelereren van een auto die hen inhaalde.
Wat was er gebeurd? Daar moest hij over nadenken. Hij was naar huis gereden, dat stond vast. Het was een dag geweest als alle andere, en daarna was hij naar huis gereden.
En toen?
In zijn krampachtige pogingen het zich te herinneren begon hij te zweten, rook zichzelf omdat zijn hoofd op zijn schouder lag, zijn neus pal boven zijn oksel. Hij ademde diep, warme lucht met een zweem van olie, benzine, stof. In jezusnaam, wat was er gebeurd?
Het zweten kwam niet alleen door de angst, maar had ook een oorzaak van buitenaf. Als hij in een auto lag, wáár dan? Niet op de achterbank, dan zou hij onder zich het veren van de kussens hebben moeten voelen. Zijn vingers krabbelden over iets wat leek op tapijt: een ruige, bijna ruwe stof. Hij deed een poging zich op te richten, duwde zich af met zijn rechterschouder, kwam omhoog, stootte hard zijn hoofd, viel terug.
De kofferruimte. Boven hem het metaal van de achterklep, onder hem de mat. Moeizaam draaide hij zich zodanig dat zijn voeten wezen naar waar hij dacht dat zich de achterbank moest bevinden. De voeten ontmoetten een licht verende weerstand, hij kon het voelen door zijn schoenen heen.
Een flard herinnering. De tuin, het water, een zwaan… De bel. Hij had opengedaan. Daarna was er niets.
Het was moeilijk nuchter te blijven nadenken. Wie geboeid in de kofferruimte van een auto lag, werd met een blok beton aan zijn enkels in een kanaal gedumpt, kreeg ergens op een verlaten terrein een kogel door zijn hoofd, werd na een nekschot in een bos begraven.
Er gleden druppels naar beneden vanonder de blinddoek. Hij moest hieruit, dit was niet vol te houden, hij zou stikken. Hoelang was hij al onderweg? Hij wrong zijn polsen, voelde het snijden van wat ze samengebonden hield en gaf het op. Het was dun, maar ijzersterk. Tiewraps.
Het geluid van de motor veranderde, de auto minderde vaart. De vloer helde licht, en hij helde mee. Een bocht, een afslag? Het vaart minderen duurde lang, er was het schokje van terugschakelen, nog eens, en weer. Een echte bocht, hij rolde mee, zette zich schrap. De vloer werd weer horizontaal, de auto trok op, maar de snelheid bleef laag. Ze moesten hun bestemming bijna hebben bereikt.
Boekgegevens
Lieneke Dijkzeul, Dagen van Schaamte, Uitgeverij Ambo|Anthos, 256 pagina’s, ISBN 978 90 263 3715 4 (€ 18,99).
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2016
