Poëzie is een prachtig middel om jezelf te uiten. Om de Poëzieweek van eind januari tegemoet te komen, hebben wij drie dichtbundels voor jullie uitgekozen. Het zijn verhalen die gaan over kwalen als verdriet en haat of goed en kwaad. Spring in het duister van het meer en laat jezelf betoveren door deze prachtige gedichten.
Door Jeroen van Wijk
Eigen haard is goud waard
Voor haar bundel Eigen kamers heeft de huisdichter van de Rijksuniversiteit Groningen Esmé van den Boom ongeveer twintig intieme gesprekken gevoerd met vrouwen over hun leven, hun beslissingen en hun toekomst. Deze gesprekken vormden de basis voor een reeks gedichten over dagelijkse bezigheden. De verhalen voelen erg persoonlijk aan en bieden verschillende perspectieven op het leven.
De titel van het boek is afkomstig van het essay A Room of One’s Own van de Britse schrijfster Virginia Woolf. In ieder gesprek dat Esmé met de Groningse vrouwen voerde, kwam het onderwerp ‘een eigen ruimte’ naar voren. Wat is een eigen ruimte en wat betekent die voor jou? Volgens de dichter is het de plek waar je woont, wanneer je met vrienden of familie bent, maar vooral waar jij je fijn voelt. Het is een ruimte in jouw leven die je zelf inricht en waarover je zelf bepaalt wie of wat er onderdeel van mag zijn. ‘Zie je de oude bomen die ik losliet? / De wortels doortrokken mij, / en nu doortrek ik mijn eigen aarde.’
Eigen kamers bevat verhalen onder andere over eenzaamheid, het opvoeden van kinderen, de gevolgen van een ongeluk, het verlangen naar het verleden en nog veel meer. Ieder gedicht spreekt tot de verbeelding en is op zijn eigen manier uniek.
Het leven duurt even
‘Ik ben verloren gegaan, / ging eraan, / begreep niets meer / van mijn bestaan, / al was ik niet zo ver / van mezelf vandaan.’ Dit is slechts een van de vele gedichten die de bundel Eeuwig even van Dirk Bolier te bieden heeft. Nadat de dichter door de ziekte multiple sclerose werd getroffen, werd schrijven een van zijn weinige uitlaatkleppen.
In Eeuwig even slaagt hij erin om de lezer mee te nemen in zijn leven. De pijn, moedeloosheid en wanhoop die de schrijver tijdens zijn ziekte ervaarde, worden op poëtische wijze omgevormd tot gedichten die je raken in het hart. Gedichten zoals De geestelijke verzorger en Ons bos zijn positieve herinneringen van de auteur die als felle zonnestralen door zijn wolkendek van wanhoop schijnen. Gedichten als Meervoudig persoonlijkheidsgestoord en Bang tonen Boliers intrigerende zelfreflectie, omdat hij op zoek is naar een reden voor het dichten en het leven. ‘Ik duik op je af / en vraag me af: / ben ik ooit voltooid / of raak ik in het water nog eenzamer?’
De teksten bevatten geen abstracte stijlfiguren en lezen gemakkelijk weg, waardoor de inhoud meer naar de voorgrond springt. Het voelt even alsof je als lezer in de schoenen van Bolier staat en met hem meeloopt in zijn zoektocht naar hoop.
De jeugd brengt vreugd
Net als Bolier was dichter Mustafa Kör een tijdlang gebonden aan het ziekenhuisbed. In het voorwoord vertelt hij kort over de gevolgen van zijn auto-ongeluk: ‘Dankzij mijn verlamming begon ik met schrijven. Het lezen zou ik pas later ontdekken. Hetzelfde geldt voor het hoogste goed: de poëzie.’
Poëziejongens is niet zoals iedere andere gedichtenbundel. Zestien scholieren van een technische school deden mee aan een door Kör georganiseerd poëzieproject om kennis te maken met de kunst van het dichten. Zelf heeft de dichter ook op een technische school gezeten. Een van de vooroordelen die hij vaak tegenkomt, is dat leerlingen in dit type onderwijs ‘laaggeschoolden’ zouden zijn en niks weten over kunst en cultuur. Om het tegendeel te bewijzen, gaf hij hen een aantal workshops over stijlfiguren, slam poetry en nog veel meer poëzie-gerelateerde onderwerpen. Dat resulteerde in een bundel.
De gedichten in Poeziëjongens zijn dan ook zeer uiteenlopend. Waar de ene scholier zich het best kon vinden in slam poetry, vond de ander zijn heil in een meer klassieke dichtvorm met gestructureerde rijmschema’s. Hoewel het dus aan enige samenhang ontbreekt, verrast het boek met vernieuwende dichtvormen, ethische kwesties en af en toe een satirische en ironische ondertoon die voor veel hilariteit zorgt. Kör weet het genot en het positieve effect van het dichten dichter bij de jeugd te brengen, en zodoende ook bij de lezer.
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2020.
Boekgegevens
Esmé van den Boom, Eigen kamers. Gedichten, Uitgeverij Passage, 80 pagina’s (€ 14,50)
Dirk Bolier, Eeuwig even, Uitgeverij Gopher, 64 pagina’s (€ 19,95)
Mustafa Kör, Poëziejongens, Uitgeverij Poëziecentrum Vzw, 56 pagina’s (€ 8,00)
