De lichtheid in De rode droom zit hem in de onnozelheid van de personages. Het verhaal gaat over Krap en Kowalski, twee inwoners van een land dat van de ene op de andere dag ophoudt te bestaan. Krap is beheerder van het Liftenmuseum, Kowalski is net ontslagen als distributeur van toiletpapier. Vanaf het moment dat ze elkaar ontmoeten, bundelen ze hun krachten om het socialistisch gedachtegoed aan de man te brengen. Krap is de theoreticus, Kowalski wordt tot secretaris gebombardeerd.
De theorieën die Krap ventileert, maken De rode droom tot een uiterst vermakelijk boek. Krap neemt zichzelf uiterst serieus, maar zijn theorieën wekken bij de toehoorders louter hoongelach op, zelfs bij zijn elfjarige Keniaanse buurjongetje Dennis. Volgens de Liftenmuseumbeheerder moeten dieven niet worden gestraft, maar worden tewerkgesteld als verhuizer, zodat ze toch spullen kunnen wegnemen. Zijn ideeën over seksuele vrijheid leiden er zelfs toe dat het duo als twee ongewenste vreemdelingen Tunesië wordt uitgezet.
Waar Krap onbedoeld zorgt voor de komische noot, geeft zijn secretaris Kowalski De rode droom een flinke portie tragiek mee. Na zijn ontslag vult Kowalski zijn dagen met het water geven van zijn verzameling begonia’s, die hij langs de plint van zijn woonkamer heeft uitgestald. Naast de in zijn ogen slimme theoreticus Krap voelt Kowalski zich een onbenul. Wanneer het duo uit financiële nood aanklopt bij de ex-vrouw van Krap, wordt Kowalski op slag verliefd op haar en kan hij nog slechts stamelend naar haar staren.
Kowalski begrijpt vaak niets van de ideeën van zijn metgezel, maar durft dat niet aan hem toe te geven. Zijn onkunde probeert de distributeur te verbloemen door af en toe een dooddoener op tafel te smijten. De komische dialogen die daardoor ontstaan plaatsen de verwarrende theorieën van de af en toe doordravende Krap in het juiste perspectief. Met de aandoenlijke onnozelheid van Krap en Kowalski die het boek uiteindelijk overheerst, bewijst Bernlef dat het bij hem niet altijd over herinneren en vergeten hoeft te gaan.
Bernlef, De rode droom, uitgeverij Querido, ISBN 9789021434896 (€18,95)
