Het beroemdste konijn van Nederland – en misschien wel de hele wereld – wordt alweer 65 jaar! Op 21 juni is Nijntjes officiële verjaardag. Al drie generaties groeiden op met de universele en tijdloze prenten van Dick Bruna. Wij spraken met directeur Marja Kerkhof over de verjaardag én toekomst van Nijntje.
Door Mirjam Mulder
Kerkhof kende Bruna al zo’n twintig jaar voordat ze directeur werd van Mercis Publishing, de uitgeverij die sinds 1971 de auteursrechten van Bruna vertegenwoordigt. Nog altijd waakt zij over de erfenis en filosofie van de geliefde Utrechter. ‘Ik ben hier zo’n 25 jaar geleden aangesteld als directeur,’ vertelt Kerkhof. ‘Een van de eerste dingen die we gingen doen was zelf de boeken uitgeven. Zijn eerste boeken gaf Dick uit bij de uitgeverij van zijn vader, A.W. Bruna. Daarna zijn de boeken uitgegeven door diverse uitgevers, van de Harmonie tot Cocon. Ik ben toen gevraagd om bij Mercis te komen werken omdat ik Dick al heel lang kende, en zijn werk ook.’
Mercis bewaakt ook internationaal de rechten van Nijntje, of ‘Miffy’, zoals ze in alle andere talen heet. Vooral in Japan is Miffy enorm populair, waar de mensen in de jaren zestig door de eenvoudige tekenstijl zelfs dachten dat Bruna Japans was. Kerkhof: ‘Wij maken de boeken voor de Benelux, en voor andere talen werken we samen met andere lokale uitgevers en agenten. Soms is het ook zo dat er lokaal boeken of andere producten bedacht worden. We kijken dan bij elk product van het begin tot het eind mee.’
Hoewel Nijntje deel uitmaakt van het Nederlandse erfgoed, is haar succes te danken aan de universele stijl die Bruna hanteert. De eenvoud van de zwarte lijnen en kleurvlakken maken zijn prenten haast tot pictogrammen, die overal ter wereld herkenbaar zijn. Is Nijntje dan wel typisch Nederlands te noemen? ‘Ik zou zeggen van niet,’ zegt de directeur. ‘Kijk, Jip en Janneke is Nederlands, qua taalgebruik en de verhalen. De avonturen van Nijntje en haar vriendjes daarentegen gaan over hele universele, alledaagse gebeurtenissen die alle kinderen kunnen overkomen.’
Erfenis
De ‘vader’ van Nijntje had een duidelijke filosofie: respecteer de wereld van het kind. Ook drie jaar na zijn overlijden is het naleven van die visie het doel van de uitgeverij. Zo geven hun producten kinderen altijd de ruimte voor hun eigen fantasie. De directeur is positief over de toekomst van Nijntje. ‘In eerste instantie is de backlist van Bruna natuurlijk heel sterk, en daarnaast zijn wij een enorme databank aan het samenstellen van al zijn illustraties. Hij heeft meer dan vijftig jaar gewerkt, dus er zijn heel veel tekeningen gemaakt, meer dan menig illustrator kan maken in zijn carrière. En wij maken daar als uitgeverij weer allerlei soorten boeken van.’
Een andere manier waarop Mercis de erfenis van Bruna in leven houdt, is door zich in te zetten voor het Sikkelcelfonds. De tekenaar zette zich in zijn leven vaak in voor goede doelen, door bijvoorbeeld affiches te ontwerpen of kinderen in ziekenhuizen te bezoeken. ‘Wij krijgen iedere week veel verzoeken van goede doelen,’ vertelt de directeur. ‘Wij zoeken het meestal dichtbij huis, zoals initiatieven gericht op leesbevordering. Mijn eerste reflex om samen te werken met het Sikkelcelfonds was dan ook afwijzend. Maar toen ik het verhaal over Sikkelcelziekte nog een keer las, besefte ik hoe vreselijk het is dat bijna niemand hiernaar omkijkt.’
Kinderen met sikkelcelziekte, waarbij de rode bloedcellen niet rond, maar sikkelvormig zijn, leiden onder meer aan ondragelijke pijnaanvallen en worden meestal niet ouder dan vijf jaar. Met een campagne op televisie, online en op straat zet Mercis zich in om geld in te zamelen voor onderzoek. Voor de verjaardag van Nijntje geven ze ook een nieuw boekje over Nijntje en Nina én knuffels van de twee vriendinnen uit. De opbrengsten daarvan gaan naar het Sikkelcelfonds. Kerkhof: ‘Zeker nu de kans op genezing zo dichtbij is, moeten we onze schouders eronder zetten. Deze ziekte is letterlijk te pijnlijk om van weg te kijken.’
Feest
Voor de 65ste verjaardag van Nijntje was een groots feest gepland in het weekend van 20 en 21 juni, één dag in Leiden en één in Utrecht. ‘Wij willen uiteraard rekening houden met de situatie waar wij nu als land in zitten, dus de evenementen kunnen jammer genoeg niet doorgaan.’ Dat mag de pret echter niet drukken, en dus wordt de focus verplaatst naar online activiteiten. Kerkhof: ‘We doen bijvoorbeeld al jaren lang het Nijntje-beweegdiploma, maar omdat dat nu niet meer in het echt kan, geven we elke week online beweeglessen. Ook proberen we heel actief te zijn op ons YouTube-kanaal, dat is nu veel populairder dan ooit. Zo proberen we zoveel mogelijk aan te sluiten bij de situatie van nu.’
Naast (online) activiteiten wordt de verjaardag ook gevierd met nieuwe uitgaven. Ook voor volwassenen zit daar een interessante uitgave bij: Dick Bruna. The illustrators. Dit boek geeft een inkijkje in het leven en werken van de beroemde tekenaar. Eén ding is duidelijk: de aantrekkingskracht van dit witte konijn is nog lang niet aan het verdwijnen. Of, zoals Kerkhof het zegt: ‘Ik denk dat er nog vele generaties zullen opgroeien met Nijntje.’
Kijk voor actuele informatie over de viering van Nijntje 65 jaar op www.nijntje.nl.
Boekgegevens
Dick Bruna, nijntje en nina beste vriendjes, Mercis Publishing, 16 pagina’s (€ 5,95)
Boekgegevens
Bruce Ingman en Ramona Reihill, Dick Bruna. The illustrators, Mercis Publishing, 112 pagina’s (€ 19,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2020.
