Wat verandert er wanneer je ervan doordrongen raakt dat je leven eindig is? Al jarenlang leeft Ivan Wolffers met de wetenschap dat er kanker in zijn lichaam zit. In Als de tijd voor altijd stil zou staan beschrijft hij nauwgezet wat die ziekte voor invloed heeft op zijn leven. Alles komt in een ander daglicht te staan omdat het besef van tijdelijkheid ervoor zorgt dat tijd zijn kostbaarste bezit wordt.
2008
‘Wat betekent “ik zal je nooit vergeten”?’ vraagt Helena, die tweeënhalf jaar oud is. Ze heeft die woorden in een liefdesliedje gehoord.
Nooit – een woord dat net zo moei- lijk is als altijd of eeuwig. De werkelijkheid ligt tussen even en oneindig en is tijdelijk.
Misschien is dat wel het moeilijkste van kanker, dat je gedwongen wordt om je horloge gelijk te stellen met de werkelijkheid van de levensduur. Liever geloof ik in sprookjes over eeuwige jeugd en zing ik liedjes over liefdes die sterker zijn dan de dood.
•
‘Waarom regent het?’ vraagt Helena aan Marion.
‘Dat weet ik niet,’ antwoordt haar oma.
‘Waarom niet?’
‘Niemand weet dat,’ zegt Marion, ‘nu eens regent het hier, dan weer daar.’
‘Weet opa het ook niet?’ vraagt Helena. Waar baseert ze haar grote vertrouwen in mijn kennis op? Ze kan nog niet lezen en weet niet dat ik dikke boeken heb geschreven over ziekte en gezondheid. Mijn hele wereld heb ik geordend, ik heb alles een naam gegeven en op de juiste plaats gezet. De kennis om mezelf te redden blijkt helaas niet zo simpel te vergaren.
•
Dit is een zekerheid: een op de drie mensen – en bijna een op de twee mannen – krijgt kanker, want je moet ergens aan doodgaan. De helft van de mensen die het krijgen overlijdt er daadwerkelijk aan; de andere helft gaat ook dood, maar aan iets anders. Dat is jammer, maar zo normaal dat het nu ook weer niet verrassend genoemd kan worden. Zelf weet je het niet meer als je overleden bent. En je nabestaanden rouwen een jaar of drie. Tegen die tijd hebben ze hun leven weer opgepakt en de rimpel die je veroorzaakte is gladgestreken.
En dit is wat ik zeker weet: het leven is goed en ik ben nog niet klaar. Natuurlijk hoopte ik dat er iets aan te doen was. Opereren kon in mijn geval niet meer, maar bestralen was nog wel mogelijk. De boef was al uit de prostaat geglipt en op zoek naar andere leuke organen om zich in te vestigen. Waar de gluiperd zich ophoudt is helaas niet duidelijk. Het is een onzichtbare belager.
Dit weet ik ook zeker: het valt onder controle te houden als het testosteron in mijn lichaam laag gehouden wordt. Castratie. Niet met een mes, zoals het vroeger gebeurde, maar met pillen en prikjes.
Nee, opa weet niet alles. Voor zover ik ooit de illusie gehad mocht hebben alles te weten, moet ik nu mijn kleindochter teleurstellen. Ik kan wel een verhaaltje vertellen over waarom de regen valt, maar ik kan niet vertellen waarom opa niet durft te stoppen met de medicijnen. Misschien is dat wel omdat hij nog graag heel lang op de vragen van Helena antwoord wil geven.
Boekgegevens
Ivan Wolffers, Als de tijd voor altijd stil zou staan, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, ISBN 978 90 468 1768 1 (€ 19,95)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2014.
