Recensie: Vlees en bloed

Gestructureerde ontroering met een humoristisch tintje

Aan thema’s geen gebrek in deze vaak ontroerende, naar het genre psychologische roman neigende, humoristisch getinte (vaak flirtend met sarcasme) verhaal van Vincent Kortmann. Huisvesting, werkzekerheid, relaties, verlies, rouw, liefde, prostitutie, verboden boeken en, … worst zijn de belangrijkste items die de auteur in zijn verhaal, dat gespreid is over een jaar (van 22 maart tot 09 februari), aan bod laat komen. Vlees en bloed is na De tussenzus (shortlist Hebban Debuutprijs en Beste Groninger Boek 2021) de tweede roman van deze auteur, waarin een moeilijke vader-zoon relatie het uitgangspunt is.  Hij studeerde aan de Schrijversvakschool Groningen en is daar nu als coördinator aan verbonden.

De familie Nordmann
Viktor Nordmann ( hoofdpersonage en ik-figuur) heeft een slecht betaalde job bij een Haarlemse boekenveiling. Zonder enig toekomstperspectief kan je spreken van een vlakke loopbaan, maar hij doet het werk graag en met plezier.

Na een dramatische gebeurtenis begint zijn relatie met Mischa barsten en scheuren te vertonen. De oorzaak daarvan is volgens zijn vrouw zijn onvermogen om zijn gevoelens te uiten. Uiteindelijk is de breuk onvermijdelijk en Mischa zet hem op straat (het huis is haar eigendom). Het is moeilijk om op korte tijd een betaalbare woning te vinden en Viktor moet noodgedwongen genoegen nemen met een voorlopig verblijf bij Leo, zijn vader, met wie hij niet in de beste verstandhouding leeft.

Het ouderlijke huis heeft, na het overlijden van Dinie (eigenares van honderdtweeënzeventig paar schoenen), de moeder van Viktor, een metamorfose ondergaan: de bijkeuken is volledig ingericht als een worstenmakerij, een uit de hand gelopen hobby. Hij verkoopt de worst aan winkels uit de buurt onder de naam Figaro.  Ook het leven van Leo, na het overlijden van zijn echtgenote, heeft een opmerkelijke wending genomen: een niet alledaagse liefdesrelatie, girlfriend experience, en een bourgondische levensstijl zijn naast het maken van worsten de belangrijkste ingrediënten in zijn leven.

Langzaam maar zeker groeien vader en zoon naar elkaar toe en dat goede gevoel overheerst de aanvankelijke terughoudendheid om terug in het ouderlijke huis te wonen.

Of de levensstijl van Leo de oorzaak van een beroerte is, wordt niet echt duidelijk gemaakt. Het gevolg daarvan is wel dat hij hulpbehoevend is geworden.De zorg voor zijn vader wordt voor Viktor nu belangrijker dan de zoektocht naar een eigen verblijf. Het karakter van Leo verandert, waarschijnlijk het gevolg van de hersenbloeding. Hun relatie krijgt hierdoor een positieve impuls. Wat eerst allemaal nogal stroef verliep evolueert nu naar een open, eerlijke relatie.

Autobiografisch
Zit er een stukje autobiografie in Vlees en bloed? Het is alleszins zo dat de auteur in een Haarlemse boekenveiling gewerkt heeft en de naam van het hoofdpersonage lijkt zeer veel op de naam van de schrijver. Dat heeft alleszins een positieve  impact in het verhaal omdat Vincent Kortmann kan putten uit ervaringen.

“Goede veilingmeesters zijn ijdeltuiten. Je moet de mensen in de zaal verleiden en vermaken. Je moet een sfeer creëren waarin het vanzelfsprekend wordt om geld uit te geven. Je moet de mensen meekrijgen in het toneelstuk dat hun hebzucht aanwakkert, ze het gevoel geven dat het boek of de prent die ze op het punt staan te kopen, veel meer waard is dan zoiets vulgairs als geld.”

De meeste thema’s die de auteur opneemt in Vlees en bloed lenen zich niet onmiddellijk tot humoristische toestanden. Toch slaagt hij er in om regelmatig de lachspieren van de lezer te beroeren. Een opmerkelijk voorbeeld hiervan is het gesprek dat Viktor heeft met pastoor Lubbers, na de beroerte van Leo: “Na zijn hersenbloeding hebben we uitgebreid gesproken over leven, dood en geloof. En ook het afscheid en de uitvaart zijn ter sprake gekomen, vervolgde Lubbers. Eigenlijk hebben we al een heleboel geregeld. Vindt je het goed als ik je een lijst met namen mail? vroeg Lubbers. Dan kun je controleren of iedereen nog in leven is. Het staat zo slordig als je dode mensen een rouwkaart stuurt.” ‘Hij hoeft dus alleen nog maar dood, zei ik.’

Flashbacks
De hoofdstukken zijn stuk voor stuk gedateerd. Dat wil echter niet zeggen dat het verhaal  voor honderd procent chronologisch verloopt. Regelmatig bouwt de auteur flashbacks in zodat de lezer zich kan inleven in het doen en laten van de verschillende, goed uitgewerkte karakters van de personages. Deze opbouw, het dateren, laat wel toe om vast te stellen wat er zich in één jaar in een mensenleven kan afspelen: verbijsterend.  En het is een sterk punt van de schrijver, van een goed verteller, dat hij de lezer meeneemt doorheen de verschillende thema’s, ernstig, emotievol, meeslepend, …dan weer grappig.

Vlees en bloed roept vaak veel emoties op en het is een herkenbaar , uit het leven gegrepen verhaal. Maar misschien behandelt Vincent Kortmann wel té veel thema’s in dit boek waardoor sommige elementen een beetje oppervlakkig aangeraakt worden.

Wat vooral een beetje als een tegenvaller beschouwd kan worden, zijn de twee laatste hoofdstukken. Is dat niet een beetje ver gezocht en is vooral het voorlaatste hoofdstuk niet een beetje kinderachtig?  Het lijkt er alleszins op dat Viktor opeens de pedalen volledig is kwijtgeraakt na een rollercoaster van gebeurtenissen die hijzelf niet in de hand had. Het niveau dat de auteur in de voorgaande hoofdstukken heeft gebracht is van een goede kwaliteit, maar zijn de laatste hoofdstukken er niet te veel aan? Of wil hij op een luchtige manier afsluiten na alle emoties?

—

Voor het eerst gepubliceerd op Boekenkrant.com