Marta Barone werd met haar debuutroman Verzonken stad genomineerd voor de Premio Strega 2020, de grootste Italiaanse literaire prijs. Opmerkelijk, tot je het boek leest: Barone ontspint een verhaal over het bizarre verleden van haar vader, door werkelijkheid en fantasie tot één wervelend tapijt te verweven.
Door Mirjam Mulder
Na de dood van haar vader ontdekt Marta, een jonge vrouw, dat hij in de jaren zeventig lid blijkt te zijn geweest van een extreemlinkse groepering, genaamd Servire il Popolo. Hij heeft zelfs een keer in de gevangenis gezeten wegens medewerking aan een gewapende organisatie. Op slag staat haar beeld van haar vader, met wie ze een moeilijke relatie had, compleet op zijn kop. Ze begint aan een obsessieve zoektocht naar zijn verleden.
Dit verhaal gaat over jouw eigen vader, en toch staat er ‘roman’ op de voorkant. Moeten we het ook zo interpreteren?
‘Het besluit om het een “roman” te noemen komt van mijn redacteur. Ze wilde daarmee de wat “hybride” aard van het boek benadrukken. Het is namelijk geen pure autobiografie, maar bevat ook een sterk literair aspect. Dat was een goede keus van mijn redacteur. Als ik dit boek moest definiëren, zou ik het een “fantasmagorie” over mijn vader noemen; een serie optische illusies, die op de een of andere manier verschijnen en verdwijnen, en ik probeer ze te verbinden. Wellicht is dat de beste omschrijving.’
Wat is dan precies de relatie tussen jou en de hoofdpersoon? Zijn ze identiek?
‘Nee, er is een onderscheid. Het heeft me namelijk meerdere jaren gekost om al het materiaal over mijn vader te verzamelen, dat was een lang en moeilijk proces. En vervolgens moest ik nog de juiste manier vinden om het op te schrijven. Op een gegeven moment begreep ik dat ik een onderscheid moest maken tussen mij, de verteller, en de hoofdpersoon, want die was op dat punt ook een stuk jonger dan ik. Zodoende is het onderliggende plot ontstaan dat alle aspecten van het verhaal met elkaar verbindt: we volgen een jonge vrouw die een heleboel overtuigingen heeft, maar eigenlijk voor veel dingen blind is. De roman is dus het verhaal van de overgang van die blindheid naar een soort “gezichtsvermogen”. Uiteraard maar een gedeeltelijke gezichtsvermogen, want zoals ik aan het eind van het boek zeg, is dit pas het begin, een nieuw begin.’
Ik heb besloten om dingen niet te verzinnen, maar te verbeelden. En dat dan ook expliciet tegen de lezer te zeggen.
Wat is de waarde van het reconstrueren van het verleden? Kan dat eigenlijk wel?
‘Nee, dat kan niet. En toch is het belangrijk. Ik droom bijvoorbeeld nog vaak over mijn vader. Laatst droomde ik over een vreemde versie van hem, hij was nog redelijk jong, en nog in leven. In de droom heeft hij het boek gelezen, en dan zegt hij lachend: “Niets van wat je hebt geschreven is waar, niets van wat je het geschreven is werkelijk zo gebeurd. Maar dat is oké.”
‘Het personage van mijn vader dat ik heb geconstrueerd is noodzakelijkerwijs verre van de echte versie. Ik heb alles achteraf moeten reconstrueren. En daarom heb ik de drastische keuze gemaakt om geen geromantiseerde biografie te maken, maar een boek dat alleen maar gebaseerd is op “misschien” en “zo zou het gegaan kunnen zijn”. Ik heb besloten om dingen niet te verzinnen, maar te verbeelden. En dat dan ook expliciet tegen de lezer te zeggen.
‘Hoewel het dus onmogelijk is om het verleden te reconstrueren, is het wel belangrijk om het te doen. In het geval van dit verhaal zit er een heel gedeelte in over de mensen die werkelijk alles hebben opgegeven voor Servire il Popolo, de partij waar mijn vader lid van was. Ze vochten elke dag om mensen te helpen die het slecht hadden, de allerarmsten, de arbeidersimmigranten in de stad. En dat werk, dat hoopvolle werk, verdient het wellicht om herinnerd te worden. Of ze het nou bij het juiste eind hadden of niet.’
Je schrijft over de vader die je hebt gekend en over de jongen die hij was alsof ze twee verschillende personages zijn. Over welke van de twee vond je het makkelijker om te schrijven?
‘Hmm… de jongen. Want om over de vader die ik heb gekend te schrijven, moest ik veel dingen weglaten. Niet omdat hij gewelddadig was of zoiets, maar omdat ik daarbij ook over een heleboel andere mensen moest schrijven die nog in leven zijn. En dat kan algauw respectloos worden. Daarom heb ik alleen het noodzakelijke verteld, zodat de lezer begrijpt waarom mijn vader en ik zo ver van elkaar af stonden, en tegelijkertijd ook weer niet. Het was een vreemde relatie, en ik wilde laten zien waarom die zo vreemd was. En waarom dit boek geen verering van een geweldige vader is geworden. Integendeel.
‘Vertellen over de jongen die hij was vond ik makkelijker, ook omdat ik op dat moment bijna dezelfde leeftijd had als hij toen. Dat creëerde een soort broederschap. Hij was toen werkelijk iemand anders dan mijn vader. Want ik kon me alles inbeelden over hem wat ik maar wilde, ik kon alles vóór hem willen. Ik heb eigenlijk nooit over mijn vader willen schrijven, maar ik heb het wel gedaan, omdat het verhaal van die jongen zo fascinerend is. En het verdient om verteld te worden.’
Marta Barone, Verzonken stad, vertaling: Manon Smit, Uitgeverij Ambo|Anthos, 304 pagina’s (€ 22,99)
Fotografie: Georgette Pavanati
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie augustus 2021.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
