In Cinemascope, alweer de zesde roman van Gerrit Brand, volgen we Henry Maartens die als regisseur en scenarioschrijver vooral bekend is van zijn tv-commercials. Als filmproducent George Blaak hem de kans biedt als filmmaker aan de slag te gaan, grijpt hij deze aan. Hij reist naar Sanry-sur-Mer om aan het script te beginnen en ontmoet hier zijn ex-vriendin Charlotte, die nu een relatie met George heeft. Deze ontmoeting leidt tot herinneringen, complicaties en een morele zoektocht.
Door Aede de Jong
Cinemascope is als het ware het vervolg op je eerdere roman Een heel nieuw leven. Kun je die boeken wel los van elkaar lezen?
‘Jazeker. Nadat Een heel nieuw leven was verschenen, begon een vriend van me, die connecties had in de filmwereld, te roepen dat het boek verfilmd moest worden. Drie jaar geleden was ik aan de Côte d’Azur en daar heb je van die mooie villa’s met zwembaden. Ik stelde me voor dat een filmproducent een bevriende regisseur optrommelde en zei: “Kom, we gaan dat boek verfilmen; jij gaat in mijn villa aan het scenario werken en ik zoek geldschieters.” Zo ontstond het verhaal.’
Cinemascope is dus het ‘metaverhaal’ van Een heel nieuw leven en niet zozeer een vervolg daarop. Die roman bestaat ook in de romanwereld van Cinemascope.
‘Ja, Cinemascope gaat over een regisseur die Een heel nieuw leven wil verfilmen. Ook dit boek heb ik filmisch geschreven. Net als Een heel nieuw leven volgt Cinemascope de structuur van een Hollywood-film, met plotpoints en een held die obstakels uit de weg moet ruimen. Ik houd alleen niet zo van flashbacks, ook niet in films. Ik geef de voorkeur aan een soort eenheid van plaats en tijd. Toch heb ik bij Cinemascope wel voor flashbacks gekozen, omdat ik als het ware twee verhalen in één boek wilde vertellen. De hoofdpersoon, Henry, de filmregisseur, ontmoet in de villa van de producer, George, zijn oude liefde uit de tijd dat hij nog in Amsterdam aan de filmacademie studeerde. Dat tweede verhaal vertel ik in de flashbacks. Cinemascope is wel wat minder filmisch dan Een heel nieuw leven: het is ook een ideeënroman.’
Aan welke ideeën moet ik dan denken?
‘Zoals Cormac McCarthy zei: “Books are made out of books.” Tijdens het schrijven kom je van alles tegen, deze ideeën en zaken die ik tegenkom gebruik ik. Zowel in Cinemascope als in Een heel nieuw leven spelen het universum en het heelal bijvoorbeeld een rol. Denk aan de horlogemaker in Een heel nieuw leven, die het universum ziet als een geheel van radertjes, als een Zwitsers uurwerk, en de sterrenkundige in Cinemascope, die de menselijke conditie in kosmisch perspectief plaatst en op die manier relativeert. Maar ook allerlei bespiegelingen over ouder worden, film maken en literatuur komen in het boek voor.’
De dialogen zijn soms inderdaad vrij filosofisch. Speelt filosofie een grote rol in je leven?
‘Ik ben een boek over Hannah Arendt aan het lezen – heel interessant. Maar ik ben vooral geïnteresseerd in Albert Camus. Dat existentialisme en absurdisme zie je ook terug in die arthousefilms. Die films gaan over een bepaalde levenshouding – over hoe het leven in elkaar zit. Camus schreef ideeënromans. Hij had een visie op hoe het leven in elkaar zit, en daar schreef hij dan een roman omheen. Bij de romans van Camus was dat een vooropgezet plan. Bij mij is het eerder zo dat de dingen die mij bezighouden doorsijpelen in mijn boeken.’
De roman is dus niet op de tekentafel tot in de details uitgedacht?
‘Ik heb voor dit boek wel een schema gemaakt, met de opzet van een klassieke Hollywood-film, en een indeling in hoofdstukken – dat heb ik bij Een heel nieuw leven ook gedaan. Per hoofdstuk schrijf ik van tevoren een korte synopsis. Ik heb dus vooraf wel een idee, maar het wordt altijd anders. Het eindproduct is altijd een samenloop van omstandigheden.’
De roman speelt zich af tijdens de coronapandemie. Hoe sta je tegenover engagement in de literatuur? Is de roman de plaats om het daarover te hebben?
‘Nee, eigenlijk niet, maar de coronacrisis is wel iets waar mensen het over vijftig jaar nog over zullen hebben, het is natuurlijk vrij ingrijpend geweest. Niet alleen heeft de maatschappij twee jaar stilgelegen, maar ook ontstonden er allemaal complottheorieën. Ik heb de pandemie gebruikt als decor. Ook om het boek te plaatsen in de tijd.’
Je hebt wel een uitgesproken mening en draagt die op social media ook uit. Welke dingen houden je bezig op dit moment?
‘Ik reageer soms wel wat te snel op social media, vind ik. Maar ik kan het niet laten om soms mijn mening te geven. Hoewel ik wel vind dat dat typisch iets is voor “oudere mensen”, toen ik jonger was deed ik dat niet. Maar je vroeg wat me bezighoudt: politiekgericht onrecht zoals het toeslagenschandaal, het feit dat boeken van beroemde schrijvers altijd in alle media uitvoerig besproken worden, talkshows met steeds maar weer diezelfde gasten, dat soort zaken. Maar dan denk ik ook: waar maak je je druk om? De volgende dag ben je het alweer vergeten. Ga gewoon een boek lezen.’
Misschien moet je eens een essaybundel schrijven. Heb je dat weleens overwogen?
‘Ik heb nu zes romans geschreven en Cinemascope rondt mijn oeuvre – als ik dat zo mag noemen – mooi af. Niet dat ik nu per se stop, maar zoals W.F. Hermans ooit zei: een schrijver schrijft in wezen steeds hetzelfde boek, een ander verhaal maar met dezelfde thema’s. Misschien tijd voor iets nieuws dus, en ik hou erg van essays, dus die kant zou ik wel op willen. Essays schrijven zoals bijvoorbeeld Joan Didion dat deed. Ik zou een essaybundel willen schrijven met beschouwingen over allerlei onderwerpen. Het zou over film, fotografie, filosofie, literatuur of zelfs het heelal kunnen gaan.’
Gerrit Brand, Cinemascope, Uitgeverij Nobelman, 276 pagina’s (€ 24,95)
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
